Mleko, męskość i pozbawieni humoru Wikingowie – gender w staronordyckim polisystemie
Abstrakt
Po niedawnej dyskusji na temat różnorodnych poglądów na płeć w literaturze staronordyckiej artykuł ten promuje wielosystemowe podejście do tematu. Teoria wielosystemowa sugeruje, że w każdym społeczeństwie działa wiele systemów narracji literackiej, które reprezentują różne siły społeczne. Teorię tę stosowano głównie w dyskusji na temat gatunku, ale tutaj sugeruje się, że można ją zastosować w odniesieniu do innych dziedzin nauki, takich jak płeć. Artykuł koncentruje się na podejściu do mleka i przetworów mlecznych w odniesieniu do męskości w korpusie Sag o Islandczykach jako studium przypadku, oddzielając trzy systemy: umysł sagi, umysł chrześcijański i umysł naukowy. W dyskusji o umyśle sagi w artykule przeanalizowano przykłady upokorzenia związanego z mlekiem w Bjarnar saga Hítdælakappa, Sneglu-Halla þáttr, Sadze o Egilu i Ljósvetninga saga, a także współczesnych Islendinga sogur. W dyskusji o chrześcijańskim umyśle Þorgríms þáttur Hallasonar i Flóamanna saga rzucają światło na ambiwalentne podejście do mleka w chrześcijańskich ramach myślowych. Dyskusja naukowego umysłu stwierdza najpierw, że autorzy Sag o Islandczykach rzeczywiście włączyli naukową wiedzę do swoich tekstów, a następnie pokazują wykorzystanie mleka w Ljósvetninga saga do przedstawienia jej głównego bohatera, Guðmunda inn ríkiego, jako człowieka flegmatycznego. Po ustaleniu tych różnych sposobów postrzegania uznawane są momenty skrzyżowania w ramach różnych systemów płci. Ten artykuł stanowi wkład zarówno w badania nad płcią i męskością staronordycką, jak i obrazuje podejście do produktów mlecznych w średniowiecznej Skandynawii.
Downloads
Bibliografia
Ármann Jakobsson, A Sense of Belonging, Morkinskinna and Icelandic Identity, C. 1220, Viking Collection 22, Odense 2014.
Ármann Jakobsson, Masculinity and Politics in Njáls Saga, “Viator” 38:1 (2007), pp. 191–215.
Ármann Jakobsson, The Trollish Acts of Þorgrímr the Witch: The Meanings of Troll and Ergi in Medieval Iceland, [in:] Nine Saga Studies: The Critical Interpretation of the Icelandic Sagas, Reykjavík 2013, pp. 93–123.
Ármann Jakobsson, The Troll Inside You: Paranormal Activity in the Medieval North, Earth, Milky Way [sic], 2017.
Egil’s Saga, transl. by B. Scudder, [in:] The Sagas of Icelanders: A Selection, ed. by Ö. Thorsson, London 2001.
Eriksen S.G. , The Change in Position of Translated Riddarasögur within Old Norse Literary Polysystems: A Case Study of Elíss saga ok Rósamundar, [in:] Textual Production and Status Contests in Rising and Unstable Societies, ed. by M. Bampi, M. Buzzoni, Filologie medievali e moderne 59, Venezia 2013, pp. 43–58.
Bampi M., Literary Activity and Power Struggle, [in:] Textual Production and Status Contests in Rising and Unstable Societies, ed. by M. Bampi, M. Buzzoni, Filologie medievali e moderne 59, Venezia 2013, pp. 59–70.
Bandlien B., Man or Monster? Negotiations of Masculinity in Old Norse Society, Acta Humaniora 236, Oslo 2005, pp. 10–11,
Bjarnar saga Hítdœlakappa, [in:] Borgfirðinga sögur, Hænsna-Þóris saga, Gunnlaugs saga Ormstungu, Bjarnar saga Hítdælakappa, Heiðarvíga saga, Gísls þáttr Illugasonar, ed. By S. Nordal, G. Jónsson, Íslensk fornrit III, Reykjavík 1938.
Bynum C.W., Jesus as Mother: Studies in the Spirituality of the High Middle Ages, Berkeley, CA 1984.
Cadden J., The Meanings of Sex Difference in the Middle Ages: Medicine, Science, and Culture, Cambridge 1993, Park 1995.
Clover C.J., Regardless of Sex: Men, Women, and Power in Early Northern Europe, “Representations” 44 (1993), pp. 1–28.
Crocker, C. Emotions, [in:] The Routledge Research Companion to the Medieval Icelandic Sagas, ed. by Ármann Jakobsson and Sverrir Jakobsson, New York and London, pp. 240–52.
Egils saga, ed. by Sigurðr Nordal, Íslenzk fornit II, Reykjavík 1933.
Evans G.L., Men and Masculinities in the Sagas of Icelanders, Oxford English Monographs, Oxford 2019.
Even-Zohar I., Polysystem Theory, “Poetics Today” 11:1 (1990), pp. 9–26. The Saga of Bjorn: Champion of the men of Hitardale, transl. by A. Finlay, Enfield Lock Middlesex 2000.
Finlay A., Monstrous Allegations. An Exchange of ýki in Bjarnar saga Hítdœlakappa, “Alvíssmál” 10 (2001), pp. 124–141.
Flóamanna saga, [in:] Harðar Saga. Bárðar Saga. Þorskfirðinga Saga. Flóamannasaga..., ed. By Þórhallur Vilmundarson, Bjarni Vilhjálmsson, Íslensk Fornrit XIII, Reykjavík 1991.
Jóhanna Katrín Friðriksdóttir, Gender, [in:] The Routledge Research Companion to the Medieval Icelandic Sagas, ed. by Ármann Jakobsson, Sverrir Jakobsson, New York 2017, pp. 226–239.
Gísla saga Súrssonar, [in:] Vestfirðinga sögur: Gísla saga Súrssonar, Fóstbrœðra saga, Þáttr Þormóðar, Hávarðar saga Ísfirðings, Auðunar þáttr Vestfirzka, Þorvarðar þáttr krákunefs, ed. by Björn K. Þórólfsson, Guðni Jónsson, Íslenzk fornrit VI, Reykjavík 1943.
Gísla saga Súrssonar: Textual Variation, Editorial Constructions and Critical Interpretations, [in:] Creating the Medieval Saga: Versions Variability and Editorial Interpretations of Old Norse saga literature, ed. by J. Quinn, E. Lethbridge, Odense 2010, pp. 123–152.
Gisli Sigurðsson, The Immanent Saga of Guðmundr ríki, transl. by N. Jones, [in:] Learning and Understanding in the Old Norse world. Essays in Honour of Margaret Clunies Ross, ed. By J. Quinn et al., Medieval Texts and Cultures of Northern Europe 18, Turnhout 2007, pp. 201–218.
Grettis saga Ásmundarsonar, [in:] Grettis saga Ásmundarsonar. Bandamanna saga. Odds þáttr Ófeigssonar, ed. by Guðni Jónsson, Íslenzk fornrit VII, Reykjavík 1936.
Grønlie S., Saint’s Life and the Saga Hero: Hagiography and Early Icelandic Literature, Cambridge 2017.
Haki Antonsson, Damnation and Salvation in Old Norse Literature, Cambridge 2018.
Hauksbók, ed. by Finnur Jónsson, København 1892–1896.
Keens L., Scenes of a Sexual Nature: Theorising Representations of Sex and the Sexual Body in the Sagas of the Icelanders, Doctoral thesis, London 2016, pp. 194–199.
Laqueur T.W., Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud, Cambridge 1990
Law and Literature in Medieval Iceland: Ljósvetninga saga and Valla-Ljóts saga, ed. by T.M. Andersson, W.I. Miller, Stanford, CA 1989.
Lawing S., Perspectives on Disfigurement in Medieval Iceland: Cultural Study Based on Old Norse Laws and Icelandic Sagas, Doctoral thesis, Reykjavík 2016.
Ljósvetnínga saga: Eptir gömlum hdr. útg. at tilhlutun hins konúngliga Norræna fornfræða félags, ed. by Þorgeir Þ. Guðmundsson, Þorsteinn Þ. Helgason, Sérprent úr Íslendinga sögum, 2 bindi, Kaupmannahöfn 1830.
Ljósvetninga saga, [in:] Ljósvetninga saga með þáttum, Reykdœla saga ok Víga-Skútu. Hreiðars þáttr, ed. by Björn Sigfússon, Íslenzk fornrit X, Reykjavík 1940.
Lönnroth L., Kroppen som själens spegel: ett motiv i de isländska sagorna, “Lychnos” 4 (1963), pp. 24–61.
Lönnroth L., Njáls Saga: A Critical Introduction, Berkeley, CA 1976.
Mayburd M., ‘Helzt þóttumk nú heima í millim...’ A reassessment of Hervör in light of seiðr’s supernatural gender dynamics, “Arkiv för nordisk filologi” 129 (2014), pp. 121–164.
Meulengracht Sørensen P., The Unmanly Man: Concepts of Sexual Defamation in Early Northern Society, The Viking collection: studies in Northern civilization 1, transl. by J. Turville-Petre, Odense 1983.
Morkinskinna I, ed. by Ármann Jakobsson, Þórður Ingi Guðjónsson, Íslenzk fornit XXIII, Reykjavík 2011.
Park K. and Nye R., ‘Destiny Is Anatomy’. Essay review of Thomas Laqueur: Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud, “The New Republic” (February 18, 1991), pp. 53–57.
Phelpstead C., Hair Today, Gone Tomorrow: Hair Loss, the Tonsure, and Masculinity in Medieval Iceland, “Scandinavian Studies” 85:1 (2013), pp. 1–19,
Samfundet til udgivelse af gammel nordisk litteratur, 37, Cod. Mbr. AM 194 8vo, [in:] Alfræði Íslenzk, Vol. 1, Islandsk encyklopædisk Litteratur, ed. by K. Kålund, Copenhagen 1908, pp. 61–77.
Sturlunga saga I, ed. by J. Jóhannesson et al., Reykjavík 1946, p. 493.
The Saga of Grettir the Strong, transl. by Scudder B., New York 2005, p. 67.
The Saga of the People off Ljosavatn, transl. by Th.M. Anderson and W.I. Miller, [in:] Complete Sagas of Icelanders, Vol. IV, ed. by Viðar Hreinsson, Reykjavík 1997.
The Saga of the Sworn Brothers, transl. by M.S. Regal, [in:] The Complete Sagas of Icelanders, Vol. II, ed. by Viðar Hreinsson, Reykjavík 1997, p. 374,
Thorgrim Hallason’s Tale, transl. by S. Brumfit, [in:] The Complete Sagas of Icelanders, Vol. III, ed. by Viðar Hreinsson, Reykjavík 1997.
Tulinius T.H., Writing Strategies: Romance and the Creation of a New Genre in Medieval Iceland, [in:] Textual Production and Status Contests in Rising and Unstable Societies, ed. By M. Bampi, M. Buzzoni, Venezia 2013, pp. 33–42.
Þorgríms þáttur Hallasonar, [in:] Eyfirðinga sögur: Víga-Glúms saga, Ögmundar þáttur dytts, Þorvalds þáttur tasalda, Svarfdæla saga, Þorleifs þáttur jarlsskáld, Valla-Ljóts saga, Þorgríms þáttur Hallasonar, ed. by Jón Kristjánsson, Íslenzk fornrit IX, Reykjavík 1956.
Tirosh Y., Argr Management: Vilifying Guðmundr inn ríki in Ljósvetninga saga, [in:] Bad Boys and Wicked Women. Antagonists and Troublemakers in Old Norse Literature, ed. by D. Hahn, A. Schmidt, Münchner Nordistische Studien 27, Munich 2016, pp. 240–72.
Tirosh Y., Scolding the Skald: The Construction of Cultural Memory in Morkinskinna’s SnegluHalla þáttr, “European Journal of Scandinavian Studies” 47:1 (2017), pp. 1–23.
Tynyanov Y., The Literary Fact, translated by Ann Shukman, [in:] Modern Genre Theory, ed. By D. Duff, Harlow 2000, pp. 29–49.
Valenze D., Milk: A Local and Global History, New Haven 2011.
Vanggaard T., Phallós, Copenhagen 1969, pp. 93–103,
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Limes. Studia i materiały z dziejów Europy Środkowo-Wschodniej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
