Integralna wizja człowieka w filozofii Karola Wojtyły – Jana Pawła II

Abstrakt

Filozofia człowieka w ujęciu Wojtyły stanowi szczególne zadziwienie nad ludzkim bytem osobowym. Wątki wspomnianej filozofii były nieustannie obecne w nauczaniu papieskim Jana Pawła II. Głębia myśli Wojtyły zasadza się na tym, że zgodnie z jego świadectwem rodziła się ona ze studiowania i lektury, ale może nade wszystko z doświadczenia, ze spotkania z drugą osobą. Wypracowana przez niego antropologia jest osadzona głęboko w tradycji filozoficzno-teologicznej Zachodu. U św. Jana od Krzyża odnalazł surową logikę teologiczną połączoną z niezwykłym polotem natchnienia poetyckiego. Druga wielka inspiracja obecna w filozofii Wojtyły to inspiracja tomistyczna. Z myślą Akwinaty zetknął się przyszły papież jako kleryk w ramach tajnych studiów seminaryjnych. Wątki tomistyczne obecne są w jego filozofii osoby i etyce, a ich zwieńczeniem jest encyklika „Fides et ratio”. Wielki wpływ na dociekania filozoficzne Wojtyły wywarła fenomenologia Maxa Schelera. Wspomniane inspiracje pozwoliły zbudować Wojtyle koncepcję antropologii integralnej, nazywaną także adekwatną. Przyglądając się działaniu moralnemu człowieka, Wojtyła chce ukazać głębię bytu ludzkiego wyrażoną w jego transcendencji. Jego zdaniem obiektywistyczne i metafizyczne rozumienie osoby w ujęciu metafizyki klasycznej należy dopełnić ze strony nowoczesnej filozofii podmiotu poprzez analizę świadomości i samoświadomości człowieka. Ani ogląd fenomenologiczny, ani interpretacja arystotelesowsko-tomistyczna, choć ukazują istotne wątki egzystencji osoby ludzkiej, nie wyjaśniają bytu ludzkiego do końca. W sprawie człowieka ostatnie słowo nie należy do filozofii, ale do wiary i Objawienia. Analizy antropologiczno-etyczne Wojtyły doprowadzają go do wniosku, że fundamentalną kategorią antropologiczną jest miłość. Filozofia i nauczanie papieskie Wojtyły – Jana Pawła II usprawiedliwiają stwierdzenie, że miłość jest życiem osoby, wyraża bowiem to, co najbardziej ludzkie. Stanowi centrum życia indywidualnego i wspólnotowego ludzkich osób. Antropologia integralna – adekwatna, pozwala urządzić życie społeczne na miarę godności osoby ludzkiej. Wyalienowaniu społecznemu przeciwstawia nasz autor budowanie relacji międzyludzkich w oparciu o zasadę uczestnictwa i solidarności. Kategorie antropologii integralnej stanowią budulec cywilizacji miłości. W gąszczu postmodernistycznych ujęć człowieka antropologia Wojtyły stanowi cenną inspirację do szukania pełnej prawdy o godności osoby ludzkiej.