200-lecie utworzenia w Preszowie greckokatolickiej eparchii (22 września 1818)
Słowa kluczowe:
Greckokatolicka eparchia mukaczewska, greckokatolicka eparchia preszowska, Grzegorz TarkovičAbstrakt
Artykuł opisuje proces podziału greckokatolickiej eparchii mukaczewskiej i utworzenie nowej preszowskiej eparchii. Administracja rozległej terytorialnie eparchii mukaczewskiej z jurysdykcją nad 13 okręgami rozciągającymi się od Spiš i Gemer na wschodzie do Máramaroš na zachodzie była zadaniem trudnym. Greckokatolicka eparchia preszowska powstała na fundamencie wikariatu koszyckiego utworzonego w 1787 r. Proces kanonicznego jej utworzenia okazał się długi i skomplikowany – trwał prawie trzy lata. Rozpoczął się 3 listopada 1815 r., kiedy to cesarz Franciszek I zdecydował się podzielić eparchię mukaczewską i utworzyć nową greckokatolicką eparchię w Preszowie. Papież Pius VII bullą Relata semper z 22 września 1818 r. zatwierdził nowe biskupstwo.
Downloads
Bibliografia
Archive of Greek Catholic Eparchy in Prešov (AGAP), fond: Košický vikariát, Section: Spisový materiál, year (y.) 1799, inventory number (inv. no.) 87, signature (sign.) 141.
AGAP, Košický vikariát, y. 1807, inv. no. 95, sign. 19, 41, 185, 309.
AGAP, Košický vikariát, y. 1808, inv. no. 96, sign. 79, 224, 249.
AGAP, Košický vikariát, y. 1809, inv. no. 97, sign. 267, 274, 290.
AGAP, Košický vikariát, y. 1810, inv. no. 98, sign. 179.
AGAP, Košický vikariát, y. 1812, inv. no. 100, sign. 240, 251.
AGAP, Košický vikariát, y. 1813, inv. no. 101, sign. 21.
AGAP, Bežná agenda, Spisy, y. 1822, inv. no. 338, sign. 404, 691.
AGAP, Bežná agenda, Spisy, inv. no. 454, sign. 442.
AGAP, Fond Listiny Gréckokatolíckeho biskupstva Prešov, inv. no. 1, box 1., sign. 8806.
AGAP, Listiny, inv. no. 2, sign. 10088/14.
AGAP, Listiny, inv. no. 3, sign. 10088/13.
AGAP, Listiny, inv. no. 5, sign. 10088/18.
AGAP, Listiny, inv. no. 6, sign. 137.
AGAP, Listiny, inv. no. 7, sign. 4666 – 5, box 1.
Consignatio Parochorum, Parochiarum et Filialium, Numeri Animarum, nec non Parochialium Proventum Almae Diocesis Munkacsiensis per respectivos comitatum continens eorum Subdivisionem in Vice-Archi-Diaconatum facta die 1-ma 7 bris. Anno 1792. In: Magyarországh története 1790–1848. Budapest 1980.
Schematismus sub Gubermo Illustrissimi ac reverendisimi domini Gregorii Tarkovits, miseratione divina primi episcopi Eperiessiensis Graeci ritus catholicorum pro Anno 1823. Eperies 1823.
Schematismus Venerabilis Cleri Graeci Ritus Catholicorum Dioeceseos Fragopolitanae pro anno Domini 1931. Fragopoli 1931.
Babjak, J.: P. Michal Lacko, SJ – informátor a formátor gréckokatolíkov. Trnava 1997.
Baran, A.: Podil Mukačevskoj Eparchii v XIX. storiči. In: Zapisky OSBM. Rím 1963, vol. 3–4.
Bendász, I. – KOI, I.: A Munkáci Görögkatholikus Egyházmegye lelkészégeinek 1792. évi katalógusa. Nyíregyháza 1994.
Coranič, J.: Z dejín Gréckokatolíckej cirkvi na Slovensku. České Budějovice 2014.
Duchnovič, A.: Chronologia Historia Almae Diocesis Eperjessiensis ab origine videlicet, usque obitum primi Episcopi Gregorii Tarkovics deducta. Prešov 1848.
Duchnovič, A.: Chronologičeskaja istoria slavnoj eparchii Prjaševskoj ot jeja načala do pervaho episkopa Grigorija Tarkoviča. Sankt Peterburg 1877. (Хронологическая история славной епархии Пряшевской оть ея начала до перваго епископа Григория Тарковича).
Hrivnák, S.: Gréckokatolícke biskupstvo v Prešove 1323–1821–1950. Prešov 1968.
http://grkat.nfo.sk/Texty/históriaex.html, p. 1.
Kónya, P.: Konfesionálne pomery v Prešove v čase založenia gréckokatolíckeho biskupstva. In: Coranič, J. (ed.): Gréckokatolícka cirkev na Slovensku vo svetle výročí IV. Prešov – Užhorod 2016.
Kubinyi, J.: The History of Prjašiv Eparchy. Romae 1970.
Kubinyi, J.: The History of Prjašiv Eparchy. Romae 1970.
Lacko, M.: Z našej minulosti: Biskup Alexej Pócsy. In: Mária 12, 1981.
Lacko, M.: Z našej minulosti: Biskup Gregor Tarkovič. In: Mária 10, 1982.
Lacko, M.: Z našej minulosti: Biskup Michal Manuel Olšavský. In: Mária 7–8, 1980.
Lacko, M.: Z našej minulosti: Biskupský vikariát košický. In: Mária 7, 1982.
Lacko, M.: Z našej minulosti: Vznik Prešovského biskupstva. In: Mária 8–9, 1982.
Murín, J.: Dejiny gréckokatolíckeho biskupstva Prešovského za prvých dvoch biskupov (1787–1876). Dizertačná práca, Michalovce 1943. Rukopis.
Pekar, A.: Historic Background of the eparchy of Prjashev. Pittsburgh 1968.
Pekar, A.: Narysy istorii Cerkvi Zakarpatťa. Romae 1967.
Rendina, C.: Příběhy pápežů. Dejiny a tajemství. Životopisy 265 římských papežů. Praha 2005, pp. 603–605.
Ruby, J.: Brevis historia dioecesis Eperjesiensis. In: Schematismus venerabilis cleri graeci ritus catholicorum dioecesis Eperjesiensis pro anno domini 1898. Eperjesini 1898.
Sabol, S.: Prešov v minulosti a dnes. Bratislava 1943.
Šenko, J.: Košický vikariát gréckokatolícky v Prešove (1609) 1787–1820. Prešov 1964.
Slaninka, M.: Relata semper. Bula Pia VII. O zriadení Prešovskej eparchie. In: http://www.grkat.nfo.sk/Texty/relata_semper.html.
Šturák, P.: Prierez dejinami Prešovskej eparchie. In: Vybrané osobnosti v histórii Prešovského biskupstva. Prešov 2003.
Tomko, J.: Zriadenie Spišskej, Banskobystrickej a Rožňavskej diecézy a kráľovské patronátne právo v Uhorsku. Spišská Kapitula 1995.
Udvari, I.: A munkácsi görögkatolikus püspökség lelkészégeinek 1806. évi összeírás. In: Vasvári Pál társaság füzetei 3. Nyíregyháza 1990.
Vasiľ, C.: Porovnanie cirkevnoprávnych prameňov byzantsko-slovanskej katolíckej cirkvi v Mukačevskej a Prešovskej eparchii s Kódexom kánonov východných cirkví. Rím 1994.
Welykyj, A.: Documenta Pontificorum Romanorum historiam Ucrainae illustrantia, vol. II. Romae 1954.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Limes. Studia i materiały z dziejów Europy Środkowo-Wschodniej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
