Rola pożywienia zbieranego z natury w życiu Polaków deportowanych do ZSRR w okresie drugiej wojny światowej
Słowa kluczowe:
edible wild plants, wild food animals, fungi, huger, famine, Stalinism, Siberia, KazakhstanAbstrakt
Polish exiles in Siberia and other eastern parts of the USSR during World War II used edible wild plants and animals only when other possibilities were not available. In this paper, archival reports of one hundred people who survived the exile were analyzed. People were using 68 taxa of plants, 15 taxa of fungi and 33 taxa of wild animals. This means that the Polish deportees were using a relatively small variety of plants, animals and fungi. The steppe environment, mainly of Kazakhstan, does not abound in great quantities of edible plants and animals. The daily diet consisted mainly of leaves, fresh fruits and the simplest meals. In contrast to the steppe, in the taiga environment plants played a significant role in survival. Natural food was in use primarily during the spring and summer, owever the majority of families also prepared winter stocks. The model of wild food consumption used by Polish deportees in Siberia did not differ significantly from eastern Polish traditions. During the stay in exile, the main role of food supplier was played by children. Boys took part in hunting expeditions more often than girls. Wild food usually came from the neighborhood of settlements. The exiles got basic knowledge about wild food from native inhabitants. However, some aboriginal eating habits were unacceptable for Polish deportees. All in all, wild food was poorly evaluated by Polish deportees, although it helped them to survived these difficult years.
Downloads
Bibliografia
Arasimowicz W 1995. Zesłanie na Sybir (1940-1946), Wrocław
Augustyński E 2000. Moje poszukiwanie miejsca na dalsze życie. Wspomnienia małego „Sybiraka”. Kresowe Stanice 4: 62-71
Boćkowski D 1999. Czas Nadziei. Obywatele Rzeczypospolitej Polskiej w ZSRR i opieka nad nimi placówek polskich w latach 1940-1943. Wydawnictwo NERITON, Instytut Historii PAN, Warszawa
Bujalska I 2009. Tak było. Stowarzyszenie Rodzin Osadników Wojskowych i Cywilnych Kresów Wschodnich, Warszawa
Burzyński K 2007. Oczami młodego zesłańca. Zesłaniec 30: 167-190
Cegielska MW 2000. Mój pobyt na zesłaniu w Kazachstanie. In: Wirski A (ed.) Sybiracy. Martyrologia Polaków na wschodzie. Miscellana, Koszalin, pp. 162-165
Chmielewski S 2002. Zapiski niebohaterskich przeżyć. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław
Chmielewski Z 2002. W sowieckiej niewoli. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław
Chirowski H 2001. Wybrane wspomnienia z deportacji. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp.155-156
Chorąży-Kwapiszewska J 2013. Do Polski wyjechaliśmy w maju 1946. In: Gryc A (ed.) Wspomnienia deportowanych z ziemi podlaskiej na Syberię i do Kazachstanu w latach 1939-1956. Towarzystwo Przyjaciół Hajnówki, Hajnówka, pp. 71-90
Ciesielski S 1996. Polacy w Kazachstanie 1940-1946. Zesłańcy lat wojny. Wyd. II. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
Czyżyński T 2010. Wspomnienia. Zesłaniec 43: 59-63
Dziedzic M 2010. Tułaczka. Zesłaniec 44: 62-76
Fedus Z 1997. Syberia wryta w pamięć dziecka. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze: Urząd d/s Kombatantów i Osób Represjonowanych, Warszawa-Wrocław
Fedus Z 2001. Na oceanie bezprawia. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 61-63
Fudała T 2000. Na środkowym Uralu. In: Banach W i Suszycki W (eds.) Sybirackie wspomnienia. Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, Ostrów Wielkopolski, pp. 71-100
Fudali S 2011. Wbite w pamięć dziecka. Zesłaniec 47: 31-39
Gllerbach MM, Korjakina VF 1942. Glavniejšie dikorastuščie piščevyje rastienja Leningradzskoj oblasti. Leningrad
Janocha A 1993. Pod opieką Matki Bożej; wspomnienia Sybiraka 1939-1956. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław
Kaczyński W 2012. Z głodu jadło się wrony. In: Łonszyn P (ed.) Sybiracy gminy Rewal. Gminny Ośrodek Kultury w Rewalu. Rewal, pp. 11-23.
Kierska H 1996. Kędy kazachski step... Dziennik deportowanej 1939-1946. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław
Keller BA 1941. Dikie sedobnyje rastienija. Akademia Nauk SSR, Moskovskij Botaničeskij Sad, Moskva
Komarov VL 1934-1960. Flora SSSR. Izdatel’stvo Akademii nauk SSSR, Leningrad Korczowska A 2009-2010. Sybirackie losy rodziny Hałonów. Nakład własny. Wrocław
Kostrzewa I 2000. W Kazachstanie. In: Banach W, Suszycki W (eds.) Sybirackie wspomnienia. Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, Ostrów Wielkopolski, pp. 54-70
Kotlęga W 2000. Wspomnienia z pobytu w Ałtajskim Kraju w latach 1941-1946. In: Wirski A (ed.) Sybiracy. Martyrologia Polaków na wschodzie. Miscellana, Koszalin, pp. 148-155
Kowalska B 2000. Warunki bytowania. In: Wirski A (ed.) Sybiracy. Martyrologia Polaków na wschodzie. Miscellana, Koszalin, pp. 125-127
Kowalska E 1998. Przeżyć aby wrócić! Polsce zesłańcy lat 1940-1941 w ZSRR i ich losy do roku 1946. Wydawnictwo NERITON Instytut Historii PAN, Warszawa
Kowalski G 2008. Warunki życia codziennego na zesłaniu. Zesłaniec 36: 25-48
Kowalski J 2013. Utracone dzieciństwo. In: Gryc A (ed.) Wspomnienia deportowanych z ziemi podlaskiej na Syberię i do Kazachstanu w latach 1939-1956. Towarzystwo Przyjaciół Hajnówki, Hajnówka, pp. 95-107
Kuczyński E 2008. Wspomnienia łagiernika. Zesłaniec 36: 81-94
Kuczyński H 2007. Syberyjski koszmar. In: Kuczyński H (ed.) Syberyjski szlak. Biblioteka Publiczna w Suwałkach im. Marii Konopnickiej, Suwałki, pp. 21-60
Kwapiszewski W 1992. Rapsodia Ałtajska. Biblioteczka „Sybiraka”, Białystok
Kwiatkowska D 2001. Maria. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 92-94.
Lachocki E 2009. W drodze na Syberię. Zesłaniec 39: 102-121
Lasek S 2012. Wspomnienia Kresowiaków-Sybiraków. Zesłaniec 53: 62-94
Łowczynowska R 2012. Stopy przymarzały do butów. In: Łonszyn P (ed.) Sybiracy gminy Rewal. Gminny Ośrodek Kultury w Rewalu, Rewal, pp. 59-77
Łozdowski J 2012. Jak smakują szpaki. In: Łonszyn P (ed.) Sybiracy gminy Rewal. Gminny Ośrodek Kultury w Rewalu, Rewal, pp. 51-58
Łuczaj Ł 2008. Dzikie rośliny jadalne używane w okresach niedoboru żywności we wschodniej części Karpat (powiaty Krosno, Sanok, Lesko, Nadwórna, Kosów i Kołomyja) według ankiety szkolnej z 1934 roku. In: Łuczaj Ł (ed.) Dzikie rośliny jadalne – zapomniany potencjał przyrody. Mat. konf. Przemyśl-Bolestraszyce 13 września 2007 r., Bolestraszyce, pp. 161-181.
Łuczaj Ł 2010. Zielsko – symbol głodu i wyrafinowania: aherbia i herbofilia w kuchniach różnych narodów. In:Stolična R, Drożdż A (eds.) Historie kuchenne. Rola i znaczeniepożywienia w kulturze. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Cieszyn – Katowice – Brno, pp. 178-187
Łuczaj Ł 2011. Dziko rosnące rośliny jadalne użytkowane w Polsce od połowy XIX w. do czasów współczesnych. Etnobiologia Polska 1:57-125
Malinowski M 2011. O pobycie na zesłaniu. Zesłaniec 46:51-61
Marcinkowski T 2014. Wspomnienia. Z Łucka na Syberię. Kurier Galicyjski 1(197)
Maurizio A 1926. Pożywienie roślinne i rolnictwo w rozwoju dziejowym. Kasa im. Mianowskiego, Warszawa
Michalik Ł 2000. Wspomnienia. In: Wirski A (ed.) Sybiracy. Martyrologia Polaków na wschodzie. Miscellana, Koszalin, pp. 5-19
Misiejuk J 2007.Perkowicze -Pienga Łapa- Charków. In: Kuczyński H (ed.) Syberyjski szlak. Biblioteka Publiczna w Suwałkach im. Marii Konopnickiej, Suwałki, pp. 111-131
Moszyński K 1967. Kultura ludowa Słowian. Tom I. Kultura materialna. Książka i Wiedza, Warszawa
Musur J 2001. Wspomnienia. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 49-52
Nizioł Lachocka G 2009. Niezapomniane jutro. Zesłaniec 39: 89-102
Nowakowska D 2001. Oczami dziecka. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 221-23
Owczarek H 2010. Urywki wspomnień mojego zesłania na Sybir. Zesłaniec 43: 64-71
Paryżak Z 2001. Moje wspomnienia. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 178-184
Pawełko W 2007. Jarzębina II – Kazachstan. In: Kuczyński Henryk (ed.) Syberyjski szlak. Biblioteka Publiczna w Suwałkach im. Marii Konopnickiej, Suwałki, pp. 143-145
Pirożnikow E 2008. Tradycje użytkowania dziko rosnących roślin leczniczych i pokarmowych wschodniego Podlasia. In: Górniak A, Poskrobko B (eds.) Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej w systemie ochrony przyrody i edukacji środowiskowej, Supraśl, pp. 64-81
Pirożnikow E 2010. Tradycja użytkowania roślin dziko rosnących na Podlasiu – poszukiwanie smaków, zdrowia i zaspokojenia głodu. In: Stolična R, Drożdż A (eds.) Historie kuchenne. Rola i znaczenie pożywienia w kulturze. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Cieszyn-Katowice, pp. 188-200
Pirożnikow E 2014. Lasy jako źródło pożywienia przednówkowego na Podlasiu. Studia i Materiały CELP 38/1: 23-30,
Rzepkowska A 2010. Zrobić coś z niczego. O sposobach odżywiania w warunkach zasłania do ZSRR. In: Stolična R, Drożdż A (eds.) Historie kuchenne. Rola i znaczenie pożywienia w
kulturze. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Cieszyn – Katowice – Brno, pp. 86-98 Rękas K 2010. Bez domu i chleba. Zesłaniec 43: 41-58
Skirgajło H 2010. Moje syberyjskie zielone lata. Zesłaniec 42: 37-78
Solińska J 1993. Sybiraczka. Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Białymstoku, Białystok
Studoł-Podhajska S 2000. W Bisierowie i okolicy. In: Banach W, Suszycki W (eds.) Sybirackie wspomnienia. Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, Ostrów Wielkopolski, pp. 9-53
Sypuła-Gliwa J 2001. Urodzona na Syberii. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 131-133
Szor K 2001. Wspomnienie o przymusowym pobycie mojej rodziny na nieludzkiej ziemi. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 134-139 Śmigielska A 2012. Jak wrócimy do Ojczyzny. Zesłaniec 51: 57-86
Tarčevskij VV 1942. Dikorastuščie sedobnyje rastienija Vologotskiej oblasti. Vologidskij Gasudarstviennyj pedagogičeskij istitut, Vologda
Telega J 2012. Syberia to był mój uniwersytet życia. Zesłaniec 52: 47-59
Trzaska L 2011. Przez Syberię do Indii. Zesłaniec 47:159-171
Tyczyński N 2007 Z Podola do Kazachstanu. In: Kuczyński H (ed.) Syberyjski szlak. Biblioteka Publiczna w Suwałkach im. Marii Konopnickiej, Suwałki, pp. 61-72
Urbanowicz S 2007. Syberyjska gehenna. in: Kuczyński H (ed.) Syberyjski szlak. Biblioteka Publiczna w Suwałkach im. Marii Konopnickiej, Suwałki, pp. 161-174
Użycki Z 2002. Syberia nie wierzy łzom. Wydawnictwo Comandor, Warszawa
Walczak I 2001. Moje wspomnienia z dziecinnych lat. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 198-202
Wądołowska I, Gray K 2013. Wspomnienia sióstr. In: Gryc A (ed.) Wspomnienia deportowanych z ziemi podlaskiej na Syberię i do Kazachstanu w latach 1939-1956. Towarzystwo Przyjaciół Hajnówki, Hajnówka, pp. 128-132
Wilk HM 2001. Ty nie zginiesz. Norbertitinum, Lublin
Wojtyło R 2009. W tajdze Sybiru i na stepach Ukrainy. Zesłaniec 41: 59-92
Wołk A 2012. Dzienniczek z wywózki na Syberię spisany przez Adama Wołka. Ciechanowiecki Rocznik Muzealny 8: 247-255
Woźniak-Orlicka L 2005. Po tamtej stronie wojny. Pamiętnik Sybiraka. Wydawnictwo Buk, Białystok
Wójcik L 2001. Nie mam nawet wspomnień. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 233-235
Zagórska W 2001. Fragmenty syberyjskich wspomnień. In: Tańska I (ed.) Wspomnienia Sybiraków. Wydawnictwo Comandor, Warszawa, pp. 140-144
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Etnobiologia Polska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
