Zmiany temperatury wody i zjawisk lodowych rzeki Ner (centralna Polska) w latach 1965-2014
DOI:
https://doi.org/10.15584/pjsd.2017.21.1.6Słowa kluczowe:
temperatura wody, zjawiska lodowe, rzeki, zmiany klimatyczne, warunki lokalne, antropopresjaAbstrakt
W pracy przedstawiono długookresowe zmiany temperatury wody i warunków zlodzenia rzeki Ner położonej w centralnej Polsce. Stwierdzono, że w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat nastąpił znaczny wzrost temperatury wody, który wynosił 0,24 °C ・ dek-1. Wzrost ten był statystycznie istotny na poziomie p=0,05. W układzie miesięcznym najwyższy wzrost temperatury odnotowano w lipcu (0,37 °C ・ dek-1), kwietniu (0,35 °C ・ dek-1) oraz grudniu i styczniu (0,34 °C ・ dek-1). W dwóch przypadkach (wrzesień i październik) odnotowano niewielką tendencje ujemne, lecz były one statystycznie nieistotne. W odniesieniu do terminów powstawania zjawisk lodowych można stwierdzić, że analizowanym okresie nastąpiło ich opóźnienie o 1,9 dnia・dek-1. Z kolei zakończenia zjawisk lodowych cechowały się tendencją ujemną - nastąpiło przyspieszenie terminu ich końca o 2,5 dnia・dek-1. W związku z tym, skróceniu uległ czas trwania zjawisk lodowych. Odnotowane zmiany są pochodną współoddziaływania czynników naturalnych oraz antropopresji.
Downloads
Bibliografia
Bartholow J.M. 2005. Recent water temperature trends in the lower Klamath River, California. North American Journal of Fisheries Management. 25 (1). 152-162.
Ciupa T. 2006. Temperatura wód i występowanie zjawisk lodowych na rzekach odwadniających zlewnie o róŜnym sposobie uŜytkowania na przykładzie Silnicy i Sufragańca (Góry Świętokrzyskie). Problemy Ekologii Krajobrazu. 16 (1). 381-390.
Danner, E.M., Melton, F.S., Pike, A., Hashimoto, H., Michaelis, A., Rajagopalan, B., Caldwell, J., Dewitt, L., Lindley, S., Nemani, R.R. 2012. River temperature forecasting: A coupled-modeling framework for management of river habitat. IEEE Journal of Selected Topics in Applied Earth Observations and Remote Sensing. 5 (6). 1752-1760.
Gray B.R., Lyubchich V., Gel Y.R., Rogala J.T., Robertso D.M., Wei X. 2016. Estimation of river and stream temperature trends under haphazard sampling. Statistical Methods and Applications. 25 (1). 89-105.
Jurgelenaite A., Kriaučiuniene J., Šarauskiene D. 2012. Spatial and temporal variation in the watertemperature of Lithuanian rivers. Baltica. 25 (1). 65-76.
Kaushal S., Likens G., Jaworski N., Pace M., Sides A., Seekell D., Belt K., Secor D.,Wingate R. 2010. Rising stream and river temperatures in the United States. Frontiers in Ecology and the Environment. 8. 461-466.
Kostrzewa J. 1999. Szansa dla Neru. Aura. 12. 16-17.
Magnuson J.J., Robertson D.M., Benson B.J., Wynne R.H., Livingstone D.M., Arai T., Assel R.A., Barry R.G., Card V., Kuusisto E., Granin N.G., Prowse T.D., Stewart K.M., Vuglinski V.S. 2000. Historical trends in lake and river ice cover in the Northern Hemisphere. Science. 289 (5485). 1743-1746.
Miyamoto M., Kinouchi T. 2007. Water and Heat Transport Characteristics and Wastewater Impact on Stream Temperature Under Tidal Validation. Journal of Japan Society of Hydrology and Water Resources. 20 (4). 291-302.
Mosiej J., Komorowski H., Karczmarczyk A., Suska A. 2007. Wpływ zanieczyszczeń odprowadzanych z aglomeracji łódzkiej na jakość wody w rzekach Ner i Warta. Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus. 6 (2). 19-30.
Orr H.G., Simpson G.L., des Clers S., Watts G., Hughes M., Hannaford J., Dunbar M.J., Laizé C.L.R., Wilby R.L., Battarbee R.W., Evans R. 2015. Detecting changing river temperatures in England and Wales. Hydrological Processes. 29 (5). 752-766.
Paluch J., Małecki Z.J., Gołebiak P., 2009. Wpływ zbiornika zaporowego Gołuchów na mikroklimat w zlewni Ciemnej (Trzemnej), lewobrzeŜnym dopływie Prosny. Zeszyty Naukowe InŜynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska. 1. 26-34.
Paluch J., Małecki Z.J., Banaszak A., 2011. Woda a grodzisko na Zawodziu w Kaliszu, Zeszyty Naukowe InŜynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska. (3). 52-61.
Pawłowski B. 2009. Long-term variability in the course of ice phenomena on the Vistula river in Toruń, Bulletin of Geography, Physical Geography Series. (1). 91-102.
Penczak T. 1975. Ichthyofauna of the catchment area of the River Ner and perspectives of its restitution in connection with the erection of a collectiva sewage treatment plant for the Agglomeration of the City of Łódź. Acta Hydrobiol. 17. 1-20.
Podział hydrograficzny Polski. Część I. Zestawienie liczbowo- opisowe, 1983. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Warszawa.
Rdzany Z., 2014. Środowisko geograficzne. Budowa geologiczna i rzeźba terenu, [w:] Pradolina Bzury-Neru. Monografia przyrodnicza obszaru Natura 2000 (red. Kucharski L., Kopeć D.) Towarzystwo Przyrodnicze Ziemi Łódzkiej. Łódź.
Sinokrot B.A., Gulliver J.S. 2000. In-stream flow impact on river water temperatures, Journal of Hydraulic Research. 38 (5). 339-349.
Taeubert J.-E., El-Nobi G., Geist J. 2014. Effects of water temperature on the larval parasitic stage of the thick-shelled river mussel (Unio crassus). Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems. 24 (2). 231-237.
Torgersen C.E., Faux R.N., McIntosh B.A., Poage N.J., Norton D.J. 2001. Airborne thermal remote sensing for water temperature assessment in rivers and streams. Remote Sensing of Environment. 76 (3). 386-698.
Webb B.W., Nobilis F. 2007. Long-term changes in river temperature and the influence of climatic and hydrological factors. Hydrological Sciences Journal. 52 (1). 74-85.
Wiejaczka Ł. 2006-2007. Relacje pomiędzy temperaturą wody w rzece a temperaturą powietrza (na przykładzie rzeki Ropy). Folia Geographica. Series Geographica-Physica. 37-38. 95-105.
Wiejaczka Ł. 2007. Dobowy cykl temperatury wody w rzece Ropie poniżej zbiornika retencyjnego w Klimkówce. Monitoring Środowiska Przyrodniczego. 8. 91-98.
Xin Z., Kinouchi T. 2013. Analysis of stream temperature and heat budget in an urban river under strong anthropogenic influences. Journal of Hydrology. 489. 16-25.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Polish Journal for Sustainable Development
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
