Dowody w rzymskim procesie karnym okresu republiki na przykładzie mów Cycerona

Abstrakt

Przedmiotem opracowania są dowody w rzymskim procesie karnym okresu republiki, na jakie powołuje się Cyceron w swoich mowach. Analizie poddałem trzy mowy oskarżycielskie Cycerona przeciwko Katylinie oraz dwie mowy obrończe Cycerona wygłoszone w sprawach przeciwko Lucjuszowi Murenie i Gnejuszowi Plancjuszowi. W podsumowaniu stwierdza się, że pomimo upływu 2000 lat we współczesnym polskim procesie karnym w zasadzie występują takie same źródła i środki dowodowe, jak w procesie rzymskim okresu republiki. Źródłami dowodowymi są osoby i rzeczy oraz dokumenty, a środkami dowodowymi zeznania świadków i opinie biegłych oraz treść dokumentów. Występuje tzw. mały świadek koronny, którym w procesie przeciw Katylinie był Tytus Wolturcjusz. Wykonywane są tożsame czynności dowodowe. Tym, co różni oba procesy, jest brak wpływu opinii publicznej na treść wyroku i wszystkich innych czynności procesowych oraz na ocenę dowodów. W polskim procesie karnym dowodami nie są argumenty (probationes artificiales). Oba procesy karne różni też charakter wyjaśnień oskarżonego. W procesie rzymskim nie stanowiły one dowodu, a współcześnie jest to ważny dowód o charakterze pierwotnym i bezpośrednim.