Spór o status ludzkiego embrionu w kontekście rozważań na temat in vitro

Abstrakt

W artykule wskazano główne kontrowersje, związane z pojęciem embrionu. Wiążą się one ze starciem dwóch koncepcji bioetycznych: świętości życia i nowej etyki jakości życia. Postęp biotechnologiczny w zakresie medycyny stwarza różnorodne możliwości ingerencji lekarzy już w początkowej, embrionalnej fazie życia ludzkiego. Stwarza to wiele dylematów natury moralnoprawnej, stając się przedmiotem sporów w dyskusjach doktrynalnych. Z perspektywy artykułu istotny był problem zdefiniowania istoty człowieczeństwa, w tym również pojęcia „embrion ludzki” - z uwzględnieniem dominujących ujęć: liberalnego (świeckiego) i religijnego (chrześcijańskiego). Kluczowa okazała się więc odpowiedź na pytanie: kim jest człowiek oraz od którego momentu zaczyna się osoba ludzka? Czy embrion jest podmiotem, czy też przedmiotem prawa? Przywołano sposoby definiowania terminu „osoba” w różnych, międzynarodowych aktach prawnych, orzecznictwie i literaturze przedmiotu. Omówiono główne teorie statusu embrionu ludzkiego: koncepcję, na gruncie której embrion traktowany jest jak rzecz, koncepcję przyznającą embrionowi status osoby, oraz koncepcję pośrednią, tzw. „godnościową”. Przedstawiono różne prawne modele ochrony życia ludzkiego Przedmiotem rozważań stało się również zagadnienie zapłodnienia pozaustrojowego in vitro implikowane przyjętym w danym państwie prawnym modelem ochrony życia w jego początkowej (prenatalnej) fazie.