Jan Kazimierz Muszyński (1884-1957) prekursorem badań etnobotanicznych na Litwie

Autor

  • Rolandas Petkevičius Institute of Lithuanian Literature and Folklore, Antakalnio
  • Joanna Typek Instytut Historii, Wydział Socjologiczno-Historyczny, Uniwersytet Rzeszowski
  • Maciej Bilek Katedra Inżynierii Produkcji Rolno-Spożywczej, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski

Słowa kluczowe:

economic botany, ethnobotany, herbal medicine, herbal products industry, folk medicine

Abstrakt

This article is a historical contribution to the knowledge of the use of medicinal plants in the Vilnius area in the early 20th century (then – Poland, now – Lithuania). Thanks to the work of Professor Jan Muszyński, the famous Polish pharmacist and botanist, we can obtain a lot of information about the annual Midsummer Herbal Market, which took place in Vilnius. The articles of Professor Muszyński also provide information on the use of medicinal plants sold in Vilnius. The Vilnius Midsummer market cannot be treated separately from the wider context of various cultural, economic and scientific factors which made it possible for herbal traditions to be kept very strong and diverse, enabling the emergence of the herbal medicine economic sector in Eastern Lithuania in the first half of the 20th century. Meanwhile, the nature of herbal markets may have been strongly affected by lists of pharmacologically-safe species, which in turn affected the tradition itself. Some local healing traditions existed inside the new economic and cultural realities, some – in their shadow. For instance, ethnopsychiatric practices, not reflected in the Midsummer market or the Swenciany factory lists but very popular and widespread of the beginning of the 20 century, along with other phenomena of traditional healing, have been unnoticed or misunderstood by scientists.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Abramowicz H 1999. Profiles of a Lost World: Memoirs of East European Jewish Life before World War II. Edited by Abramowicz D., Shandler J. Wayne state university press, Detroit

Balys J 2000. Raštai. Edited by Repšienė R. Vol. 2, Institute of Lithuanian Literature and Folklore, Vilnius

Bičkauskienė Ž 1983. Švenčionių vaistažolių farmacijos fabrikui 100 metų. Manuscript, 14 pp. Funds of “Nalšia” museum, Švenčionys, Lithuania

Biegański J 1931. Nasze zioła i leczenie się niemi. Nakładem Stowarzyszenia Pracowników Księgarskich, Warszawa

Bilek M 2009a. Ochrona przyrody kwestią żywotną farmaceutów. Aptekarz Polski 9(37): 28-

Bilek M 2009b. Przedwojenne kuracje ziołowe. Aptekarz Polski 12(40): 43-47

Bilek M 2011. Muszyna i Muszyński. Almanach Muszyny 21: 249-254

Breyer S 1934. Nowy lekarz domowy. Nakładem Wydawnictwa „Higjena Życia”, Kraków

Brzezińska A 2008. Healing at the Jagiellonian Court. Witchcraft mythologies and Persecutions, vol. III: Demons, Spirits, Witches, edited by Gábor Klaniczay, Éva Pócs, Budapest, pp. 184 – 196

Gribauskaitė V 2011. Medicininė antropologija. In, Lietuvos etnologijos ir antropologijos enciklopedija. Edited by Savoniakaitė V. Institute of Lithuanian History, Vilnius, pp. 297-301

Dobrzyńska M 1938. Pierwszy Jarmark Ziół Leczniczych w Wilnie w dniach 24 i 25 czerwca 1938r. Wiadomości Farmaceutyczne 29: 429-430

Fedorowski M 1897. Lud Białoruski na Rusi Litewskiej. Vol. 1. Kraków

Grybauskas K 1930. Iš kelionės į Vilniaus kraštą vaistinių augalų reikalu. Farmacijos žinios 3(39): 1-7

Hanisz K 2006/2007. Prof. Dr Farm. Jan Muszyński (1884-1957). Kronikarz 2: 392-400

Index plantarum horti botanici Universitatis Vilnensis 1802. typ. Universitatis, Vilnae

Karwacki S 1929. O znaczeniu ziół w lecznictwie. Druk. Powszechna, Kraków

Kronika 1923 (autor anonimowy). Zjazd farmaceutyczny w Wilnie. Wiadomości Farmaceutyczne 16: 9

Kronika 1924 (a. a). Kursa dokształcające dla aptekarzy przy Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Wiadomości Farmaceutyczne 4: 56

Kronika 1932 (a.a). Egzaminy na Kursach prowizorskich. Wiadomości Farmaceutyczne 1:13

Kronika 1937a (a. a). Nowi profesorowie – farmaceuci. Wiadomości Farmaceutyczne 39: 516

Kronika 1937b (a. a).Kurs dokształcający dla farmaceutów w Wilnie. Wiadomości Farmaceutyczne 49: 677

Lypa J 1933. Phytotherapia. Roślinne środki lecznicze. Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka, Warszawa

Magowska A 2009. Zioła – świetlana przyszłość Polski. Kontekst, Poznań

Muszyński J 1922. Farmacja przed stu laty i dziś. Wiadomości Farmaceutyczne 11: 5-9; 12: 5-9

Muszyński J 1924. Warzywa, owoce i przyprawy korzenne w Polsce w wieku XIV. Wiadomości Farmaceutyczne 32: 508-511; 33: 524-527; 34: 544-547; 36: 584-587; 37: 604-607;40: 648-651; 42: 682-685

Muszyński J 1925. Wrażenia z polskiej wycieczki na Zjazd Międzynarodowej Federacji Farmaceutycznej w Lozannie w dn. 21-23 lipca 1925 r. Wiadomości Farmaceutyczne 33: 552-554

Muszyński J 1927a. Wileńskie zioła ludowe. Wiadomości Farmaceutyczne 21-22: 469-476.

Muszyński J1927b: Przyczynek do dziejów aptek wileńskich. Wiadomości Farmaceutyczne 32: 730-731

Muszyński J 1927c: Uczczenie zasług Ś.p. Ferdynanda Karo. Wiadomości Farmaceutyczne 40: 924-925

Muszyński J 1927d: Rośliny prorocze i nowy narkotyk roślinny Peyotl. Wiadomości Farmaceutyczne 48: 1109-1112

Muszyński J 1928a: Drugi Międzynarodowy Kongres Produkcji Roślin Leczniczych w Budapeszcie. Wiadomości Farmaceutyczne 41: 521-522

Muszyński J 1928b. Używki kofeinowe ludzkości. Herbata, kawa, kakao, kola, gwarana, herbata paragwajska czyli yerva-mate. Wiadomości Farmaceutyczne 46: 588-591; 47: 599-603

Muszyński J 1929a. Choroba występująca na kruszynie amerykańskiej (Rhamnus Purshiana D.C.) hodowanej w Polsce. Wiadomości Farmaceutyczne 6: 68-69

Muszyński J 1929b. Zmierzch hodowli roślin lekarskich w Niemczech. Wiadomości Farmaceutyczne 15: 177-181

Muszyński J 1929c: Produkcja roślin lekarskich w Polsce na kresach północno-wschodnich. Wiadomości Farmaceutyczne 18: 217-220

Muszyński J 1929d: Z wędrówek farmakognostycznych po Europie. Niemcy. Wiadomości Farmaceutyczne 20: 253-255; 22: 277-278; 26: 338-340; 27: 352-353

Muszyński J 1930a: Z wędrówek farmakognostycznych po Europie. Holandia. Wiadomości Farmaceutyczne 3: 35-36; 7: 95-96; 8: 107-108; 14: 195-197; 16: 230-232

Muszyński J 1930b: Dumping sowiecki w dziedzinie handlu ziołami. Wiadomości Farmaceutyczne 33: 510-511

Muszyński J 1930c: Do firm i przedstawicielstw w Polsce zajmujących się sprzedażą i skupowaniem ziół leczniczych. Wiadomości Farmaceutyczne 49: 728-729

Muszyński J 1930-1932: Z wędrówek farmakognostycznych po Europie. Francja. Wiadomości Farmaceutyczne 1931: 21: 318-320; 27: 421-424; 30: 472-473; 1931: 23: 315-316; 24: 330-332; 26: 355-357; 27: 372-373; 28: 386-388, 30: 422-424; 37: 511-513; 1932: 1: 5-6; 4: 37-39

Muszyński J 1931: Leki wstrętne. Mocz, kał, odpadki zwierzęce, robaki i t.d. w dawnej i współczesnej medycynie 13: 157-159; 14: 173-175

Muszyński J 1932 a: Ś.p. prof. Mikołaj Kuzniecow. Wiadomości Farmaceutyczne 24: 320-321

Muszyński J 1932b: Z wędrówek farmakognostycznych po Europie. Włochy. Wiadomości Farmaceutyczne 6: 65-68; 8: 93-94; 21: 269-271; 23: 300-301; 26: 344-347; 28: 372-373; 29: 380-382; 30: 395-397

Muszyński J 1938. Zioła lecznicze i kuracje ziołowe. Druk. Wzorowa, Warszawa. Orzeszkowa E 1890. Ludzie i kwiaty nad Niemnem. Wisła 4 (1): 1-31

Petkevičius R 2012a. Nerviniai sutrikimai ir jų gydymas Užpalių apylinkių XX–XXI a. tradicinėje medicinoje. In, Užpaliai. Monograph in print, edited by Balčiūnas S. http://www.llt.lt/pdf/uzpaliai/uzpaliai-2_etno-2011.pdf

Petkevičius R 2012b. Gyvoji senovė: lietuvių tradicinė medicina Gervėčių apylinkėse XX - XXI a. In: Matulevičienė S (ed). Gervėčiai. VU, Vilnius, pp. 383-419

Petkevičius R 2012c. Aukojimas tradicinėje XVI-XXI a. lietuvių medicinoje. Tautosakos Darbai XLIV, 98-120. http://www.llti.lt/failai/11_Petkeviciaus.pdf

Petkevičiūtė et al. 2010. Urban ethnobotany study in Samogitia region, Lithuania. Journal of Medicinal Plants Research 4(1): 64-71

Ρоссіѝская Фарммакопея 1910. Иэданіе К. Л. Pнккeрa, C.-Пeгepьургъ

Slonimski S 1928. Materialy po istorii mediciny v Litve. In: Krėvė-Mickevičius V (ed) Tauta ir žodis. Kaunas, pp. 511-561

Skliutauskas I 1931. Apie liaudies mediciną. Medicina 1(1): 8-9

Sokołowski T (brak daty wydania). Nowe metody leczenia ziołami. Druk. „Godło”, Warszawa

Strażewicz W 1928. Pięciolecie istnienia Ogrodu Roślin Lekarskich przy Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (1923-1927). Wiadomości Farmaceutyczne 42: 535-536

Wojnowski O (brak daty wydania i wydawnictwa-druk ulotny). Jak leczyć choroby ziołami leczniczymi. Warszawa

Wojnowski O (j.w) Zioła lecznicze Oskara Wojnowskiego. Warszawa

Wolski E 1930. O wartościach leczniczych i stosowaniu ziół Magistra Wolskiego. Druk. Dom Prasy. Warszawa

[Vilniaus etninės kultūros centras (Vilnius center of ethnic culture)]. www.etno.lt (10.09.2014)

Pobrania

Opublikowane

2014-12-31

Jak cytować

Petkevičius, R., Typek, J., & Bilek, M. (2014). Jan Kazimierz Muszyński (1884-1957) prekursorem badań etnobotanicznych na Litwie. Etnobiologia Polska (czasopismo archiwalne), (4), 55–82. Pobrano z https://journals.ur.edu.pl/ep/article/view/8099

Numer

Dział

Artykuły