Kadry techniczne w województwie kieleckim w okresie międzywojennym (1919‒1939)
DOI:
https://doi.org/10.15584/johass.2024.4.3Słowa kluczowe:
kadry techniczne, inżynierowie, technicy, przemysł w Drugiej RzeczypospolitejAbstrakt
Warunkiem rozwoju nowoczesnego przemysłu były w międzywojniu kadry techniczne – inżynierowie, technicy i majstrowie. W województwie kieleckim prezentowały się one dość skromnie, mimo że na jego obszarze zlokalizowane były trzy ważne okręgi przemysłowe: Zagłębie Dąbrowskie, okręgi częstochowski i staropolski. Funkcjonowały spółki akcyjne w kluczowych gałęziach przemysłu, mianowicie górnictwie i hutnictwie, przemyśle metalowym i włókienniczym. Istniały też średnie i małe zakłady przemysłowe, w których stosowano nowoczesne maszyny i technologie. Inżynierowie z wyższym wykształceniem technicznym różnych specjalności, Polacy i cudzoziemcy, znajdowali zatrudnienie najczęściej w spółkach. Najbardziej prestiżowa i popłatna była praca w spółkach górniczych; w nich również stawiano najwyższe wymagania dotyczące wykształcenia, ujęte w prawie górniczym. Starannie dobierano również kadrę kierowniczą w dużych i średnich przedsiębiorstwach państwowych. Najsłabszą obsadę miały drobne zakłady indywidualne. W nich wyższym wykształceniem legitymował się zwykle właściciel lub dyrektor.
Zarządzanie przedsiębiorstwem było zajęciem prestiżowym. Poza wymaganiami dotyczącymi wykształcenia wysoko ceniono praktykę zawodową na podobnych stanowiskach, znajomości i koligacje oraz savoir-vivre. Ważna była umiejętność nawiązywania właściwych relacji z podwładnymi.
Kadra zarządzająca była hojnie wynagradzana. Najwyższe dochody osiągała w spółkach akcyjnych. Stanowiska te były na tyle intratne, że dochody na nich osiągane ukrywano, by zmniejszyć stawki podatkowe. Diametralnie niższe zarobki miał personel specjalistyczny średniego i niższego szczebla.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych (AAN): Ministerstwo Skarbu 1919‒1939 (MS), sygn. 5590, 6175.
Archiwum Państwowe w Częstochowie (APC): Akta miasta Częstochowy 1759‒1948 (A. m. Częstochowy), sygn. 5654. Okręgowy Urząd Górniczy w Częstochowie [1916] 1919‒1932 (OUGC), sygn. 39, 42.
Archiwum Państwowe w Katowicach (APKt): Francuska SA Towarzystwa Bezimiennego Kopalń Węgla „Czeladź” [1874] 1879‒1945 („Czeladź”), sygn. 556. Towarzystwo Francusko-Włoskie Dąbrowskich Kopalń Węgla SA w Czeladzi 1899‒1939 (T. Francusko-Włoskie Kopalń), sygn. 958.
Archiwum Państwowe w Kielcach (APK): Elektrownia w Kielcach 1925‒1957 (Elektrownia w Kielcach), sygn. 2, 3. Fabryka Odlewów Żeliwnych „Kronenblum” w Końskich 1935‒1943 („Kronenblum”, sygn. 5. Kielecka Fabryka Pomp „Białogon” w Białogonie 1816‒1967 („Białogon”), sygn. 294, 473. Starostwo Powiatowe Kieleckie 1919‒1939 (SPK I), sygn. 904. Urząd Wojewódzki Kielecki 1917‒1939 (UWK I), sygn. 2655B, 473, 486, 2655C. Wojewódzka Reprezentacja Związku Ziemian w Kielcach 1917‒1934 (WRZZ), sygn. 34.
Archiwum Państwowe w Radomiu (APR): Akta miasta Radomia 1796‒1950 (A. m. Radomia), sygn. 8158.
„Dziennik Ustaw” 1922, nr 90; 1924, nr 65; 1927, nr 53; 1930, nr 85.
Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa 1939.
Rocznik informacyjny o spółkach akcyjnych w Polsce 1930, oprac. T. Szober, Warszawa 1930.
Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1930, Warszawa 1931.
Statystyka Polski. Seria C, z. 89: Statystyka zakładów przemysłowych i handlowych w 1935 roku, Warszawa 1938.
Bartnicki T., Czajkowski T., 1936, Struktura zatrudnienia i zarobki pracowników umysłowych, Warszawa.
Falski M., 1937, Środowisko społeczne młodzieży a jej wykształcenie, Warszawa.
Główka J., 2012, Hutnictwo i przemysł metalowy w Zagłębiu Staropolskim w okresie międzywojennym 1918‒1939, Kielce.
Gocał M., 2005, Zdzisław Krudzielski – przemysłowiec i inwestor [w:] Z tradycji i dorobku inteligencji kieleckiej w XIX i XX wieku, red. M. Meducka, Kielce.
Gołębiowski J., 1985, Sektor państwowy w gospodarce Polski międzywojennej, Warszawa–Kraków.
Holewiński S., 1974, Wspomnienia i notatki starego hutnika, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Jerzmanowski J., 1975, W starych Kielcach, Kraków.
Kurska A., 2005, Stanisław Starke – próba portretu [w:] Z tradycji i dorobku inteligencji kieleckiej w XIX i XX wieku, red. M. Meducka, Kielce.
Landau-Czajka A., 2006, Syn będzie Lech... Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej, Warszawa.
Majcher E., 2011, Robotnicy przemysłowi a ich pracodawcy w województwie kieleckim w dwudziestoleciu międzywojennym [w:] Rynek pracy w województwie świętokrzyskim w ujęciu historycznym, ekonomicznym i socjologicznym, red. E. Słabińska, I. Ciosek, Kielce 2011.
Markowski M.B., 1980, Robotnicy przemysłowi w województwie kieleckim 1918‒1939, Warszawa.
Markowski M.B., 1990, Sfery przemysłowe i ziemiaństwo w województwie kieleckim 1918‒1939, Kielce.
Markowski M.B., 2005, Międzywojenne (1918‒1939) Kielce na szlaku przemysłu zbrojeniowego [w:] Kielce i kielczanie w XIX i XX wieku, red. U. Oettingen, Kielce.
Massalski A., 2000, Kielce w okresie międzywojennym (1918‒1939) [w:] Historia Kielc do roku 1945, red. Z. Guldon, A. Massalski, Kielce.
Massalski A., Rembalski M., 1983, Polskie Towarzystwo Krajoznawcze na Kielecczyźnie 1908–1950, Kielce.
Matusiak S.S., 1967, Kielce jako ośrodek przemysłu metalowego, Kielce.
Miedzińska J., 1939, Opieka nad nauką i pracą uczniów przemysłowych, „Praca i Opieka Społeczna”, R. XIX, z. 1.
Pazdur J., 1971, Dzieje Kielc 1864‒1939, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Słabińska E., 2004, Inteligencja na prowincji kieleckiej w latach 1918‒1939, Kielce.
Słabińska E., 2015, Rynek pracy w latach 1919‒1939 na przykładzie województwa kieleckiego, Kielce.
Zieliński J., 1978, Kielce w Polsce Ludowej, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
