Wydatki na „obronność i bezpieczeństwo” Polski w latach 1950–1975
DOI:
https://doi.org/10.15584/johass.2025.3.6Słowa kluczowe:
PRL, obronność, bezpieczeństwo, wydatki wojskowe, Układ Warszawski, przemysł zbrojeniowy, budżet, gospodarka planowa, zimna wojnaAbstrakt
Artykuł analizuje rzeczywiste wydatki Polski Ludowej na obronność i bezpieczeństwo w latach 1950–1975 na podstawie niepublikowanych, wewnętrznych danych opracowanych przez Komisję Planowania przy Radzie Ministrów. Autor wskazuje, że wydatki te miały na celu nie tyle obronę państwa w sensie klasycznym, ile raczej zabezpieczenie ustroju politycznego i interesów Związku Sowieckiego w ramach Układu Warszawskiego. Dane pokazują znaczne obciążenie gospodarki przez wydatki wojskowe, szczególnie w latach 50., oraz brak przejrzystości w klasyfikowaniu i raportowaniu kosztów. W artykule przedstawiono strukturę wydatków, zmiany ich wysokości w czasie, problemy metodologiczne oraz sugestie co do ukrytego charakteru wielu z nich.
Downloads
Bibliografia
„World Armaments and Disarmament. SIPRI Yearbook”, rocznik przygotowany przez Stockholm International Peace Research Institute, ukazujący się od rocznika 1968/1969 w Londynie.
„The Military Balance” wydawany przez The International Institute for Strategic Studies IISS w Londynie od rocznika 1963-1964.
„Word Military Expenditures and Social Expenditures” w Waszyngtonie.
Omitoogun W., Sköns E., Military expenditure data: a 40-year overview, 2006, “SIPRI Yearbook 2006. Armaments, Disarmament and International Security”, s. 272‒273, https://www.sipri.org/yearbook/2006/07 (dostęp 12.05.2021).
Crane K., Military Spending in Eastern Europe, RAND 1987 [dokument przygotowany dla Biura Podsekretarza Obrony ds. Polityki (Office of the Under Secretary of Defense for Policy), www.rand.org/content/dam/rand/pubs/reports/2009/R3444.pdf (dostęp 25.08.2024).
Daniluk M., 1980, Wydatki wojskowe we współczesnym świecie, Warszawa.
Ferguson N., 2015, Niebezpieczne związki. Pieniądze i władza w świecie nowożytnym 1700‒2000, przeł. W. Tyszka, Kraków.
Kenedy P., 1994, Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek. Przemiany gospodarcze i konflikty zbroje w latach 1500‒2000. przeł. M. Kluźniak, Warszawa.
Krč M. i in., 2000, Military expenditures during and after the cold war, Praga.
Maddock R.T., 1985, The political economy of the arms race, London 1990 [za:] T. Alton et al., East European Defence Expenditures 1965‒1982 [w:] East European Economics: Slow Growth in the 1980s, t. 1: Economic Performance and Priorities. Selected papers submitted to the Joint Economic Committee, Congress of the United States, Washington DC.
Non-Soviet Warsaw Pact Defense Spending: Trends and Prospects (dokument wydany przez CIA w lipcu 1980 r., odtajniony w 2012 r.), https://www.cia.gov/reading-room/document/cia-rdp07g00258r000100150002-6 (dostęp 21.08.2024).
Pilecki J., 1989, Ekonomiczno-społeczna i porównawcza analiza wydatków na obronę narodową w Polsce w latach 1946‒1980, Warszawa 1989.
Płaczek J., 1995, Wydatki wojskowe na tle rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, Warszawa 1995.
Wieczorek P., 1990, Międzynarodowe porównania wydatków wojskowych, Warszawa.
Wuyi W., Sköns E., 2006, Military expenditure data: a 40-year overview [w:] SIPRI Yearbook 2006. Armaments, Disarmament and International Security, s. 272‒273 (dostęp: 12.05.2021), https://www.sipri.org/yearbook/2006/07).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
