Zabytkowe dzwony z terenów Polski zachodniej i północnej. Problemy badań na tle zagadnienia strat dóbr kultury

Abstrakt

Artykuł, stanowiący studium przypadku, oparty jest na dokumentach z zasobu Deutsches Glockenarchiv w Norymberdze oraz z zespołu Okręgowego Urzędu Likwidacyjnego we Wrocławiu. Poprzez analizę przebiegu procesu rekwizycji i następnie rewindykacji na wybranych dokumentach ukazano problemy rozdysponowania (i rozproszenia) dzwonów w powojennej Polsce. Całkowicie niezależna od siebie działalność Ausschus für die Rückführung der Glocken e.V. oraz polskich instytucji po 1945 r. wyraźnie jest powiązana w likwidacji strat oraz rewindykacji dzwonów. Pełne poznanie omawianych zjawisk jest zdaniem autora nader istotne dla zrozumienia problemów metodologicznych związanych z badaniem strat dzwonów, ale może także być pomocne w dociekaniach dotyczących innych dóbr kultury, których losy po II wojnie światowej ciągle są przedmiotem badań. W przypadku dzwonów istotny pozostaje metodologiczny kontekst definiowania strat, które nie zawsze miały charakter wojenny, lecz są wynikiem skomplikowanej sytuacji powojennej dóbr kultury – szczególnie w przypadku Ziem Odzyskanych. Materiały te tworzą tło procederu przemieszczeń (i rekwizycji w kontekście przekazywania do hut) dzwonów w latach 50. XX wieku w Polsce zachodniej i północnej.