Między nauką a szacunkiem dla zmarłych. Konflikt o szczątki Saamów w Szwecji

Autor

  • Grzegorz Bonusiak Instytut Nauk o Polityce, Kolegium Nauk Społecznych, Uniwersytet Rzeszowski

DOI:

https://doi.org/10.15584/johass.2019.4.5

Słowa kluczowe:

Szwecja, konflikt, Saamowie, szczątki ludzkie, ludy rdzenne, emancypacja ludów rdzennych równouprawnienie

Abstrakt

Od przełomu wieków coraz głośniejszym echem wybrzmiewają wysuwane przez Saamów żądania dotyczące zwrotu zagrabionych dóbr kulturowych przechowywanych w muzeach i placówkach naukowych Szwecji. Ważną ich częścią są szczątki Saamów zbierane przez dekady przez archeologów i antropologów fizycznych. Artykuł przedstawia konflikt, jaki rozgorzał pomiędzy naukowcami a przedstawicielami rdzennej społeczności, skupiając się na jego podłożu, przebiegu oraz argumentach wysuwanych przez obie strony. Wskazuje i podkreśla wiele istotnych aspektów omawianego sporu. Po pierwsze wzmiankuje, że zbiory powstawały z pogwałceniem praw i opinii rdzennej społeczności, na skutek niszczenia miejsc pochówków oraz w wyniku działania naukowców podejmujących badania bez uwzględnienia woli Saamów. Po drugie podnosi, że znacząca część szczątków zebrana została przez antropologów fizycznych i posłużyła do budowania teorii rasowych, w tym do wskazywania na podrzędność Saamów jako przynależnych do rasy żółtej. Po trzecie podkreśla, że żądania rdzennych społeczności pobudzane były przez proces ich emancypacji i postrzegane jako jego część. Po czwarte sygnalizuje, że na przebiegu konfliktów zaważył brak systemowego (ustawowego) uregulowania sposobów i miejsc przechowywania szczątków oraz mechanizmów ich zwrotu i ponownego pochówku. Doprowadziło to do sytuacji, w której każdy zbiór szczątków od nowa uruchamia te same konflikty i prowokuje do wymiany wciąż tych samych argumentów.

Pobrania

Opublikowane

2019-12-15

Jak cytować

Bonusiak, G. (2019). Między nauką a szacunkiem dla zmarłych. Konflikt o szczątki Saamów w Szwecji. UR Journal of Humanities and Social Sciences, 13(4), 84–99. https://doi.org/10.15584/johass.2019.4.5

Numer

Dział

Artykuły