Patientia et misericordia, poena et signum. Obraz chorego i choroby w średniowiecznych źródłach narracyjnych

Abstrakt

Artykuł prezentuje sposób, w jaki różne średniowieczne źródła narracyjne ukazywały chorobę i cierpiącego na nią człowieka. Podstawą artykułu są spisane w średniowieczu różnego rodzaju kroniki narodowe, dziejopisarstwo klasztorne i żywoty świętych. Analizowane tu utwory to żywoty świętych: Kingi, Anny śląskiej, Salomei i Franciszka, trzy kroniki klasztorne spisane w klasztorach kanoników regularnych w Kłodzku, Żaganiu i Wrocławiu oraz kroniki opisujące dzieje Polski autorstwa Anonima zwanego Gallem, Jana Długosza i Janka z Czarnkowa. Autorka omawia stosunek otoczenia do chorego człowieka i podejście samego chorego do swojego cierpienia. Przedstawia także pojawiający się w źródłach opis choroby oraz próbę (bądź też jej brak) podania medycznych przyczyn dolegliwości. W średniowiecznych źródłach narracyjnych wskazanie patogenezy choroby występuje niezwykle rzadko. Autorzy tych dzieł najczęściej odwołują się w tej kwestii do Boga, szukając wytłumaczenia w Bożym gniewie lub Bożej opatrzności. Autorka wskazuje na zróżnicowane przedstawienie choroby w omawianych źródłach, całkowicie zależne od rodzaju utworu i celów, jakim ten utwór miał służyć.