Szkoła, społeczeństwo, kultura i tożsamość narodowa w Oradei w latach 1920–1930

Abstrakt

Życie kulturalne i społeczne w sposób oczywisty przyczynia się do kształtowania samoświadomości w obrębie społeczności, która poprzez akt kultury asertywnie zaznacza swoją obecność na polu stosunków międzynarodowych. Jednocześnie kultura stanowi czuły barometr życia społeczno-gospodarczego i politycznego, dzięki któremu można zidentyfikować szereg istotnych czynników odbudowy i rozwoju narodów. W okresie międzywojennym społeczeństwo rumuńskie stanęło w obliczu złożonej sytuacji spowodowanej rozległymi zmianami społeczno-politycznymi, gospodarczymi i kulturowymi, które nastąpiły po zakończeniu I wojny światowej. Konsekwentnie realizowano promocję interesów rumuńskiego państwa narodowego i kultury masowej w skali całego kraju. Tendencje te były również widoczne w historycznej prowincji Crişana, z miastem Oradea jako jej centrum. W nowym kontekście uzasadniony nacisk położono na projekt kulturotwórczy społeczeństwa rumuńskiego, o co zaapelowano do głównych instytucji państwowych oraz licznych stowarzyszeń i zjednoczeń kulturalnych utworzonych po 1918 r. Tym samym program rozwoju kulturalnego i gospodarczego miał być realizowany w jak najszerszej skali społecznej. W ogólnym rozrachunku edukacja szkolna i organizowane imprezy kulturalne zaowocowały wieloma pozytywnymi wynikami w społeczeństwie Oradei. Znacznie zmniejszył się odsetek analfabetów, zwłaszcza na wsi. Utworzenie sieci szkół w powiecie Bihor oraz intensywna działalność konferencyjna wspierana przez specjalistów pozwoliły nie tylko na społeczno-kulturalną aktywizację chłopów, ale także na zrozumienie niektórych zjawisk społeczno-gospodarczych i kulturowych zachodzących z nadspodziewaną szybkością w społeczeństwie międzywojennym.