Miejsce banków w rozwoju gospodarczym ziem polskich w latach 1870–1913

Abstrakt

Na rozwój gospodarki polskiej w XIX w. wpłynęło wiele wzajemnie oddziałujących czynników: kapitał rzeczowy, kapitał ludzki i społeczny, jakość instytucji, polityka państw zaborczych, ich sytuacja makroekonomiczna, a także system bankowy. Niniejsze opracowanie poddaje analizie rolę instytucji sektora bankowego we wspomaganiu rozwoju gospodarki ziem polskich w latach 1870–1913. Podstawową ich rolą było koncentrowanie oszczędności oraz ich przekierowywanie do podmiotów gospodarczych. Niektóre banki angażowały się w finansowanie inwestycji i wspomaganie zakładania nowych przedsiębiorstw. W artykule wskazano kierunki zależności między procesami gospodarczymi a rozwojem banków: czy to zmiany w gospodarce były pierwotne wobec rozwoju bankowości, czy też to banki inicjowały procesy zmian w gospodarce realnej? Wnioski płynące z analizy są następujące: system bankowy zaczął odgrywać wyraźniejszą rolę we wspieraniu rozwoju gospodarki dopiero od lat 90. XIX w. Wcześniej zasięg sektora finansowego był relatywnie płytki, niedobór kapitału stanowił jedną z barier rozwoju gospodarki. Począwszy od lat 90. XIX w., banki zaczęły włączać się w proces industrializacji, angażując się we wspieranie zakładania przedsiębiorstw, niektóre banki zaczęły ewoluować w kierunku modelu banku uniwersalnego. Ważną rolę w rozwoju gospodarki lokalnej (gospodarstw rolnych i sektora drobnych przedsiębiorstw) odgrywały spółdzielnie kredytowe.