Praca zmianowa – czy to także jest skażenie światłem?

Abstrakt

Problem „skażenia światłem” (zanieczyszczenia świetlnego, ALAN) pojawił się jako konsekwencja wprowadzenia oświetlenia elektrycznego, modyfikującego wszystkie obszary życia. Tymczasem nasz organizm jest dostosowany do regularnie następujących po sobie okresów dnia i nocy, dzięki obecności endogennego mechanizmu tak porządkującego przebieg procesów życiowych, aby przypadały na optymalne pory doby. Jest nim molekularny zegar biologiczny, zlokalizowany w SCN czyli podwzgórzowych jądrach nadskrzyżowaniowych, synchronizowany z warunkami zewnętrznymi za pośrednictwem światła. Informacja świetlna, odbierana przez specjalne receptory siatkówkowe, jest kierowana via SCN do szyszynki, gdzie powstaje „hormon ciemności”, melatonina, która reguluje wiele procesów fizjologicznych, dopasowując ich przebieg do aktualnej sytuacji środowiskowej. Obecność ALAN, emitowanego przez wiele urządzeń elektronicznych lub podczas nocnej pracy zmianowej, zaburza rytm syntezy melatoniny a w konsekwencji funkcjonowanie zegara biologicznego i regulację wielu procesów fizjologicznych. Skutkuje to rozwojem chorób tzw. cywilizacyjnych, do których należą nowotwory, choroby metaboliczne, zaburzenia snu i depresja.