Wybrane aspekty toksykologii dżdżownic w kontekście zrównoważonego rozwoju

Abstrakt

Gleba, stanowiąca podstawę łańcuchów pokarmowych, jest obciążona przez wiele substancji toksycznych. Wpływa to niekorzystnie nie tylko na jej zróżnicowanie biologiczne, ale także na wielkość i jakość plonów. Zastosowanie dżdżownic (Lumbricidae) do monitoringu zanieczyszczeń gleby posiada wiele zalet. Ich przewaga jako bioindykatorów w tym środowisku, wynika z faktu, że mają kontakt z glebą zarówno poprzez powierzchnię zewnętrzną ciała jak i wewnętrznie, przez przewód pokarmowy. Właściwości bioindykacyjne dżdżownic przejawiają się na różnych poziomach; począwszy od całych populacji (biowskaźniki) aż do zmian fizjologicznych czy biochemicznych, zachodzących w komórkach czy też poszczególnych organellach (biomarkery). Z tego też powodu eksperymenty prowadzone są zarówno w terenie, jak i w laboratorium i przewiduje się, że rola dżdżownic w badaniach toksykologicznych będzie wzrastała. Zmiany zachodzące pod wpływem stresora/toksyny w ich komórkach mogą stanowić łatwą i tanią metodę oceny zanieczyszczenia gleb różnymi związkami. Jest to ważne z punktu widzenia dbałości o jakość gleby – istotną dla zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska.