Zaburzenia rytmów biologicznych pod wpływem zanieczyszczenia światłem - wybrane fizjologiczne aspekty niedoboru melatoniny oraz witaminy D

Abstrakt

Wzrost czasu ekspozycji na sztuczne oświetlenie wpływa na przebieg procesów fizjologicznych u zwierząt i ludzi. Zmiana rytmów fizjologicznych jest głównie następstwem nieprawidłowego funkcjonowania głównego zegara, zlokalizowanego u człowieka w jądrze nadskrzyżowaniowym przedniego podwzgórza, a w konsekwencji - zmniejszenia ilości wytwarzanej w szyszynce melatoniny, wydzielanej do krwiobiegu wyłącznie w ciemności. Hormon ten reguluje szereg funkcji organizmu, a jego niedobór w warunkach zwiększonej ekspozycji na światło wiązany jest m.in. z różnymi postaciami nowotworów, w tym nowotworów piersi. Antykancerogenne działanie melatoniny wynika z jej właściwości antyoksydacyjnych, immunomodulacyjnych i antyestrogenowych. Obniżenie poziomu melatoniny zaburza również prawidłowy rytm snu i czuwania, spłycając sen i zwiększając ryzyko depresji. Zwiększona ekspozycja na sztuczne światło, z ograniczeniem czasu przebywania w warunkach naturalnego, słonecznego oświetlenia wywołuje również deficyt kalcytriolu - witaminy D, której początkowy etap syntezy zachodzi w skórze pod wpływem promieniowania UV. Niedobór witaminy D może prowadzić do chorób sercowo-naczyniowych i miażdżycy, wzrostu insulinooporności i cukrzycy oraz otyłości. W artykule zostaną przedstawione wybrane aspekty mechanizmów fizjologicznych, prowadzących do powstania powyższych zaburzeń.