INSTYTUCJONALIZACJA SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO Z PERSPEKTYWY PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

Abstrakt

Instytucjonalizacja społeczeństwa obywatelskiego w prawie Unii Europejskiej jest mechanizmem powstałym w wyniku różnych wydarzeń politycznych, historycznych i kulturowych. Społeczeństwo obywatelskie to wypadkowa określonego procesu historycznego, jednak podlega nieustannym zmianom, dlatego można powiedzieć, że nieustannie powstaje „na naszych oczach”. Europa obywateli, rozumiana jako postulat utożsamiania obywateli Unii Europejskiej ze strukturami europejskimi, przejawia się m.in. w kształtowanych przez te struktury instytucjach europejskiego społeczeństwa obywatelskiego. Obejmują one np. obywatelstwo Unii Europejskiej i prawa stanowiące jego element składowy, takie jak prawo do petycji do Parlamentu Europejskiego, prawo do wniesienia skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz europejska inicjatywa obywatelska. Dlatego te instytucje prawa unijnego są niewątpliwie próbą legislacyjną realizacji idei europejskiego społeczeństwa obywatelskiego. Obywatele Unii Europejskiej coraz chętniej korzystają z tych instytucji, co w pewnym stopniu świadczy o ich skuteczności. Jednak przeszkodą jest wszechobecna unijna biurokracja i daleko idący formalizm, co skutkuje m.in. uznaniem wielu skarg, petycji i inicjatyw za niedopuszczalne. Ocena instytucjonalizacji europejskiego społeczeństwa obywatelskiego, oparta na analizie intensywności wykorzystania i użyteczności ww. instytucji przez obywateli Unii Europejskiej, wypada zatem raczej pozytywnie, choć Unii Europejskiej jest jeszcze daleko, aby przejść do stanu, który można by uznać za zadowalający.