Galicyjscy uczeni: Marian Raciborski i Jan Gwalbert Pawlikowski jako prekursorzy polskiej myśli ekologicznej
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2022.8.7Słowa kluczowe:
Jan Gwalbert Pawlikowski, Marian Raciborski, myśl ekologiczna, ochrona przyrody, środowisko naturalneAbstrakt
Artykuł przedstawia dwie idee związane z ochroną przyrody sformułowane przez galicyjskich (polskich) przyrodników. Są to: pochodzący z początku XX stulecia pierwszy na ziemiach polskich program ochrony natury M. Raciborskiego oraz, powstały nieco później, oparty na aksjologicznych podstawach, oryginalny manifest ekologiczny J.G. Pawlikowskiego. Koncepcje te, w chwili powstania, miały charakter zdecydowanie nowatorski, i to nie tylko w skali myśli polskiej. Do dnia dzisiejszego nie straciły one na znaczeniu. Stanowią trwały fundament współczesnej refleksji nad znaczeniem środowiska naturalnego dla ludzkiej egzystencji.
Downloads
Bibliografia
Dom pod Jedłami i jego twórca. Studia i wspomnienia, ed. W.A. Wójcik, Wyd. Znak, Kraków 1997.
Ekologizm, accessed on: www.encyklopedia.pwn.pl [dostęp 10.03.2018].
Gawor L., Ekoszkice, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2017.
Gawor L., Narodziny idei zrównoważonego rozwoju [w:] Szkice o cywilizacji, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2009.
Lenkowa A., Ochrona przyrody na świecie; Ochrona przyrody w Polsce [w:] Człowiek przeciw sobie?, ed. A. Lenkowa, PAX, Warszawa 1986.
Łapiński J., Abdurakhmanov G., Rozwój myśli ekologicznej w Polsce i w Rosji – wybrane aspekty, EkoKul, Lublin 2005.
Marian Raciborski: Studia nad życiem i twórczością naukową, ed. J. Kornas, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1986.
Michajłow W., Uwagi na temat nauki o ochronie przyrody jej podstaw teoretycznych i założeń metodologicznych, „Kosmos” 1958, R. VII, nr 5, s. 533–536.
Okraska R., Rycerz przyrody, wstęp do: J.G. Pawlikowski, Kultura a natura i inne manifesty ekologiczne, Stowarzyszenie „Obywatele Obywatelom” i Instytut Spraw Obywatelskich, Łódź 2010.
Pawlikowski J.G., Kultura a natura i inne manifesty ekologiczne, Wyd. Stowarzyszenie „Obywatele Obywatelom” oraz Instytut Spraw Obywatelskich, Łódź 2010.
Pawlikowski J.G., Kultura i natura, „Lamus” 1913, R. IV; as a separately published “print”: published by the Tatra Protection Section of the Tatra Society, H. Altenberg i E. Wende Publishing House, Lwów–Warszawa 1913.
Pawlikowski J.G., O lice ziemi. Wybór pism J.G. Pawlikowskiego, Państwowa Rada Ochrony Przyrody, Lwów 1938.
Pawlikowski J.G., Tatry parkiem narodowym and W obronie idei parku narodowego. Sprawa kolejki na Kasprowy Wierch [in:] J.G. Pawlikowski, Kultura a natura i inne manifesty ekologiczne, Wyd. Stowarzyszenie „Obywatele Obywatelom” oraz Instytut Spraw Obywatelskich, Łódź 2010.
Pawłowski A., Rozwój zrównoważony – idea, filozofia, praktyka, Lublin 2008.
Piątek Z., Ekofilozofia w dorobku polskiej myśli filozoficznej [w:] Ekofilozofia, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Raciborski M., Ochrony godne drzewa i zbiorowiska roślin, „Kosmos” 1900, nr 3–4.
Raciborski M., Zabytki przyrody, „Ateneum Polskie” 1908, Lwów, vol. I, January–March, s. 38–47.
Raciborski M., Sawicki L., Badanie i ochrona zabytków przyrody: poradnik pracy dla działaczy kulturalnych, Wyd. Uniwersytetu Ludowego im. A. Mickiewicza w Krakowie, Kraków 1914.
Sebesta A., Wątki aksjologiczne i ekofilozoficzne w twórczości Jana Gwalberta Pawlikowskiego [w:] Idee i eksplikacje, ed. W. Jaworski, Wyd. Abrys, Kraków 2001.
Szafer W., Wstęp do: M. Raciborski, Zabytki przyrody, przedruk z oryginału z r. 1908, Państwowa Rada Ochrony Przyrody, Kraków 1947.
Szafer W., Dzieje ochrony przyrody w Polsce i innych krajach [w:] Ochrona przyrodniczego środowiska człowieka, ed. W. Szafer, W. Michajłow, PWN, Warszawa 1973.
Sztumski W., Człowiek wobec środowiska. Propedeutyka sozofilozofii, Częstochowa 2012.
Wodziczko A., Ochrona przyrody – nowa gałąź wiedzy, „Ochrona Przyrody” 1933, R. 12, s. 88–96.
Zięba S., Historia myśli ekologicznej, Lublin 2004.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
