Wpływ akcji „Dzieci dzieciom” na poprawę sytuacji materialnej uczniów szkół powszechnych na Polesiu w latach 1934–1939
DOI:
https://doi.org/10.15584/johass.2024.4.4Słowa kluczowe:
dwudziestolecie międzywojenne, Polesie, pomoc charytatywna, szkolnictwoAbstrakt
W dwudziestoleciu międzywojennym jednym z najbardziej zapóźnionych pod względem cywilizacyjnym obszarów kraju było Polesie. Najważniejszymi problemami, z którymi musiały się mierzyć tamtejsze władze szkolne, były: zorganizowanie sieci szkolnej, budowanie szkół, zapewnienie odpowiedniej liczby nauczycieli i ich kształcenie, a także poprawa stopnia skolaryzacji. Liczne problemy szkolnictwa poleskiego spowodowały, że konieczne było udzielenie wsparcia uczniom z tego regionu. Jednym z takich działań pomocowych była zainicjowana w latach 30. XX w. akcja „Dzieci dzieciom”, polegająca na otoczeniu opieką uczniów szkół powszechnych przez młodzież szkół średnich. Początkowo akcja miała charakter regionalny. W krótkim jednak czasie upowszechniła się i objęła swym zasięgiem obszar całego kraju.
Bibliografia
dzieci poleskich na Zamku w Warszawie. „Przyrzekamy na całe życie Polsce służyć”, 1938, „Kurier Poranny” z 26.05, R. 62, nr 144.
małych Poleszuków w Warszawie. Zacieśniają się więzy łączące Polesie ze stolicą, 1938, „Kurier Poranny” z 23.05, R. 62, nr 141.
Czeka Was niespodzianka od dzieci z Wólki Lubitowskiej!, 1937, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 18.03, R. 4, nr 26.
Czyn godny naśladowania, 1937, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 28.05, R. 4, nr 35.
Dekret o obowiązku szkolnym, Dz.Pr.P.P. 1919, nr 14, poz. 147
Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r.: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo poleskie, „Statystyka Polska”, seria C, z. 87, Warszawa 1938.
Dzieci z Polesia przed Grobem Nieznanego Żołnierza, 1936, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 5.06, nr 36.
Dziatwa z Polesia w Poznaniu, 1938a, „Kurier Poznański” z 3.05, R. 33, nr 200.
Dziatwa z Polesia w Poznaniu, 1938b, „Orędownik” z 3.05, R. 68, nr 102.
Dzieci dzieciom, 1936a, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 23.04, R. 3, nr 30.
Dzieci dzieciom, 1936b, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 15.06, R. 3, nr 38.
Dzieci poleskie – dzieciom poznańskim, 1938, „Orędownik” z 5.05, R. 68, nr 103.
Dzieci poleskie opuściły Poznań, 1938a, „Kurier Poznański” z 8.05, R. 33, nr 208.
Dzieci poleskie opuściły Poznań, 1938b, „Orędownik” z 8.05, R. 68, nr 106.
Dzieci poleskie w Warszawie, 1938, „Polesie: Tygodniowe pismo społeczne, gospodarcze i kulturalne” z 11.09, R. 1, nr 2.
Dzieci poznańskie – poleskim, 1938a, „Kurier Poznański” z. 7.05, R. 33, nr 206.
Dzieci poznańskie – poleskim, 1938b, „Orędownik” z 5.05, R. 68, nr 105.
Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Brzeskiego [Dz.Urz. KOS Brzeskiego] 1934–1939.
Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego [Dz.Urz. KOS Poznańskiego] 1935.
Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wileńskiego [Dz.Urz. KOS Wileńskiego] 1936.
Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego [Dz.Urz. MWRiOP] 1934.
Listy do redakcji, 1935 „Płomyczek. Tygodnik dla dzieci młodszych” z 29.04, R. 19, t. 3, nr 33.
Listy do redakcji, 1936a, „Płomyk. Dwutygodnik dla dzieci i młodzieży” z 20.04, R. 20, t. 2, nr 32.
Listy do redakcji, 1936b, „Płomyczek. Tygodnik dla dzieci młodszych” z 27.04, R. 20, t. 2, nr 33.
Listy do redakcji, 1936c, „Płomyk. Tygodnik dla dzieci i młodzieży” z 11.05, R. 20, t. 2, nr 35.
Listy do redakcji, 1938a, „Płomyczek. Tygodnik dla dzieci młodszych” z 19.05, R. 22, nr 36.
Listy do redakcji, 1938b, „Płomyczek. Tygodnik dla dzieci młodszych” z 2.06, R. 22, nr 38.
Mały rocznik statystyczny 1937, 1939, Warszawa.
Młodzież poleska przybyła do Poznania, 1938, „Dziennik Poznański” z. 3.05, nr 101.
Podziękowania, 1936, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 11.06, R. 3, nr 37.
Podziękowanie,1936, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 19.03, R. 3, nr 26.
Prośby o korespondencję, 1936a, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 19.03, R. 3, nr 26.
Prośby o korespondencję, 1936b, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 23.04, R. 3, nr 30.
Prośby o korespondencję, 1936c, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 22.10, R. 4, nr 8.
Przykład godny naśladowania, 1936, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 2.04, R. 3, nr 28.
Przywrócić zachwianą równowagę, 1936, „Głos Nauczycielski. Organ Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskich Szkół Początkowych” z 24.05, R. 20.
Protokoły i raporty zebrań wojewodów i starostów – województwo poleskie, 2014, oprac. W. Śleszyński, M. Szarejko, „Dokumenty do Dziejów Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej”, Kraków.
Radosna wizyta małych Poleszuków w redakcji „Wiecz. Warsz.”, 1938, „Wieczór Warszawski” z 24.05, R. 11, nr 147.
Uroczysty obchód Święta Narodowego, 1938, „Orędownik” 5.05, R. 68, nr 103.
Właściwe załatwienie sprawy,1936, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 26.11, R. 4 nr 13.
Wspaniały przebieg uroczystości 3-majowych, 1938, „Dziennik Poznański” z 5.05, nr 102.
Wychować lojalnych obywateli. Polityka oświatowa państwa polskiego na Polesiu, 2016, wstęp i oprac. A. Smolarczyk, A. Włodarczyk, W. Śleszyński, „Dokumenty do Dziejów Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej”, Kraków‒Białystok.
Zbiórka dla Polesia, 1936, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 26.03, R. 3, nr 27.
Ablamski P., 2020, Niespokojne peryferie. Polesie w pierwszych latach odrodzonego państwa polskiego (1919–1925) [w:] Rozpad imperium. Kształtowanie powojennego ładu w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1918–1923, red. M. Gibiec, G. Hryciuk, R. Klementowski, Wrocław‒Warszawa.
Ablamski P., 2023, Polityka narodowościowa państwa polskiego na Polesiu w latach 1921–1939, Warszawa (praca doktorska napisana pod kierunkiem dr hab., prof. IH PAN J. Gierowskiejałłaur), https://bip.ihpan.edu.pl/wp-content/uploads/2024/01/Rozprawa-doktorska-mgr.-Pavla-Ablamskiego_BIP.pdf (dostęp: 4.06.2024).
Cichoracki P., 2007, Polesie nieidylliczne. Zaburzenia porządku publicznego w województwie poleskim w latach trzydziestych XX w., Łomianki.
Cichoracki P., 2009, Droga ku anatemie. Wacław Kostek-Biernacki (1884–1957), Warszawa.
Cichoracki P., 2014, Województwo poleskie 1921–1939. Z dziejów politycznych, Łomianki.
Cichoracki P., 2016, Komuniści na Polesiu 1921–1939, Łomianki.
Ćwikła L., 2022, Działania Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Polsce w latach 1918–1939 na rzecz rozwoju szkolnej turystyki krajoznawczej, „Roczniki Nauk Prawnych”, nr 2.
Falski M., 1936a, Kwestie podstawowe w organizacji szkolnictwa powszechnego, Warszawa.
Falski M., 1936b, Niedobór stanowisk nauczycielskich w publicznym szkolnictwie powszechnym, „Oświata i Wychowanie”, z. 1.
Gąsiorowski Z., 1930, Szkoła na Polesiu na tle stanu i potrzeb szkolnictwa Rzeczypospolitej, Brześć.
Kołodziejski W., 1938, Kopanki, „Głos Nauczycielski”, nr 8.
Kopeć Z., 2020, Obyś cudze dzieci uczył (np. na Wołyniu lub Polesiu)! O szkole we wschodnich województwach międzywojennej Polski, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 17.
Lewkowska A., Lewkowski J., Walczak W., 2000, Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej. Województwo poleskie na obszarze Republiki Białoruś, Warszawa.
Łotysz S., 2022, Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945, Kraków.
Magiera E., 2003, Wychowanie państwowe w szkolnictwie powszechnym Drugiej Rzeczypospolitej, Szczecin.
Mędrzecki W., 2018, Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez ziemie wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939, Kraków.
Na pomoc dla Polesia, 1936, „Szkolna Gazetka Ścienna” z 4.06, R. 3, nr 36.
Obrębski J., 2007, Polesie, red. i wstęp A. Engelking, Warszawa.
Polesie w polityce rządów II Rzeczypospolitej, 2009, wstęp i oprac. W. Śleszyński, „Dokumenty do Dziejów Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej”, Białystok‒Kraków.
Rühle E., 1938, Ziemie Wschodnie w cyfrach i kartogramach, „Rocznik Ziem Wschodnich”, R. IV.
Sanojca K., 2020, Mobilność zawodowa nauczycieli w pierwszych latach Drugiej Rzeczypospolitej, „Edukacja – Kultura – Społeczeństwo”, R. 1.
Sanojca K., 2013, Relacje polsko-ukraińskie w szkolnictwie państwowym południowo-wschodnich województw Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków.
Smolarczyk A., 2022, Administracja szkolna na Białostocczyźnie w latach 1933–1939 [w:] Oświata w województwie białostockim. W 100. rocznicę utworzenia Kuratorium Okręgu Szkolnego Białostockiego, red. A. Suplicka, Białystok.
Smolarczyk A., 2016, Dziecko poleskie w dwudziestoleciu międzywojennym – egzystencja i edukacja [w:] Dziecko w kulturze europejskiej, red. K. Bogacka, Warszawa.
Smolarczyk A., 2020, Nauczyciel kresowy – realizator polityki oświatowej państwa polskiego w województwach północno-wschodnich Rzeczypospolitej w latach 1919–1939, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, vol. 17, nr 2.
Smolarczyk A., 2018, Odzyskanie niepodległości Polski a budowa systemu oświatowego na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (1918–1922), „Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy”, nr 18.
Smolarczyk A., 2021, Polityka oświatowa państwa polskiego wobec szkolnictwa mniejszości narodowych na ziemiach północno-wschodnich Rzeczypospolitej (1919–1922) [w:] Ku niepodległości. Kierunek północno-wschodni (1918–1923), red. D. Maksimiuk, P. Niziołek, Białystok‒Warszawa.
Smolarczyk A., 2014, Szkolnictwo powszechne i oświata pozaszkolna w województwie poleskim w latach 1919–1939, Warszawa.
Sukertowa-Biedrawina E., 1968, Michał Pollak (1888–1968), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 1.
Suplicka A., 2017, Uczniowie białostockich szkół powszechnych w II Rzeczypospolitej [w:] Dziecko w historii. W kręgu kultury chrześcijańskiej, red. E. Kryńska, A. Suplicka, U. Wróblewska, Białystok.
Śleszyński W., 2007, Bezpieczeństwo wewnętrzne w polityce państwa polskiego na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej, Warszawa.
Śleszyński W., 2014, Województwo poleskie, Kraków 2014.
Tomaszewski J., 1962, Struktura społeczna województwa poleskiego w 1931 r., „Kwartalnik Historyczny”, R. 69, nr 2.
Tomaszewski J., 1963, Z dziejów Polesia 1921–1939. Zarys stosunków społeczno-politycznych, Warszawa.
Walasek S., 2006, Szkolnictwo powszechne na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (1915–1939), Kraków.
Zdrójkowski Z., 1982, Michał Pollak, „Polski Słownik Biograficzny”, t. XXVII.
Muzeum Etnograficzne w Krakowie, https://etnomuzeum.eu/zbiory/-228 (dostęp: 15.05.2024).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
