Austriacki kodeks cywilny jako źródło prawa matrymonialnego w Galicji – przegląd podstawowych regulacji

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie zasadniczych ustaleń austriackiego kodeksu cywilnego wydanego w 1811 r. przez cesarza Franciszka II dotyczących małżeństwa i zestawienie ich z praktyką matrymonialną w dużym ośrodku miejskim i religijnym, jakim był Przemyśl w okresie władzy austriackiej. Autorzy badają również, które elementy kodeksu cywilnego i w jakim stopniu były stosowane w miejscowej praktyce kancelaryjnej. Starają się ponadto odpowiedzieć na pytanie, czy w badaniach demograficzno-historycznych opartych na dokumentacji metrykalnej można się w pełni opierać na polskich przekładach austriackiego kodeksu cywilnego. Poczynione w toku analizy ustalenia pozwalają stwierdzić, że poza dyskusją pozostaje merytoryczny walor formalny (prawny) polskich przekładów kodeksu. Równocześnie należy zastrzec, że przekłady oryginalnego kodeksu cywilnego z 1911 r. w rzeczywistości były tłumaczeniami oddającymi aktualny dla roku wydania stan prawa cywilnego w Austrii i Galicji. W praktyce badawczej można je zatem czytać, analizując późniejszą dokumentację metrykalną, np. z okresu międzywojennego, ale dla metryk wcześniejszych trzeba się posiłkować oryginalnym kodeksem lub jego równoczesnym przekładem, albo kolejnymi tłumaczeniami.