Rozwój spółdzielczości kredytowej na ziemiach zaboru pruskiego w świetle sprawozdań Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych na Poznańskie i Prusy Zachodnie w latach 1871–1914

Abstrakt

Idea kooperacji jest znana od dawna. Dopiero jednak w XIX stuleciu koncepcja spółdzielczości osiągnęła swą dojrzałą formę, czyli ruchu, który miał nie tylko zaspokajać podstawowe potrzeby egzystencjalne, ale także umożliwić rozwój jednostki oraz lokalnej społeczności. Słowem, spółdzielczość miała zabezpieczyć potrzeby ciała i rozwijać potencjał ducha. Widać to doskonale na przykładzie ziem zaboru pruskiego, gdzie idea kooperatyzmu rozwinęła się wyjątkowo mocno, obejmując wiele dziedzin życia ekonomicznego oraz społecznego. Corocznie publikowane sprawozdania Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych na Poznańskie i Prusy Zachodnie świetnie pokazują rozwój spółdzielczości na przestrzeni lat. Przedstawione tam dane obrazują zarówno rozwój materialny ruchu, jak i jego nieustanną walkę o propagowanie postaw obywatelskich i patriotycznych, co było niejako znakiem rozpoznawczym ruchu. Widać wyraźnie zarówno wzrost liczby spółdzielni, jak i liczby członków poszczególnych spółek. Dowodzi to pozytywnego odbioru tej idei oraz zaufania do niej. Ponadto ewidentnie dostrzec można wzrost potencjału finansowego tej inicjatywy. Z niewielkich przedsięwzięć lokalnych, jakimi były spółdzielnie na początku swej działalności, ruch ten wyrósł na poważnego gracza w regionie. Wspierał prywatne przedsięwzięcia, jak i aktywizował znaczną część polskiej społeczności w walce o utrzymanie niezależności oraz świadomości narodowej. I wszystko to przy wielokrotnym podkreślaniu, że nie zysk, a wspólne dobro jest celem nadrzędnym spółdzielczości.