Nowe pokolenie dysydentów? Sytuacja obrońców praw człowieka i LGBT w Rosji – perspektywa współczesna

Abstrakt

Brutalizacja represji wobec obrońców praw człowieka i przedstawicieli grup LGBT w Rosji wzrosła w latach 2014–2020. Poprzedzały ją zaostrzenie kontroli nad aktywizmem i protestami społecznymi, sferą informacji publicznej, a także nad tzw. trzecim sektorem i wprowadzanie ustrukturyzowanego, restrykcyjnego systemowego instrumentarium prawnego. Wszystkie te działania miały na celu odgórne kreowanie systemu praw człowieka. W konsekwencji doprowadziło to do coraz częstszego sięgania przez przedstawicieli rosyjskiego społeczeństwa obywatelskiego po stosowaną od II połowy lat 60. XX w. na terenie ZSRR formę oporu, tj. dysydenctwo. Celem zawartej w artykule analizy jest identyfikacja występujących współcześnie w rosyjskim społeczeństwie mechanizmów mogących prowadzić do otwartych i pokojowych działań oporowych. Są to mechanizmy umożliwiające obrońcom praw człowieka i aktywistom LGBT z Rosji zaangażowanie w kwestie, których istotność przekracza granice administracyjne Federacji Rosyjskiej. W artykule wskazano również skuteczne praktyki i rozwiązania stosowane na gruncie prawa międzynarodowego, które pozwalają obu grupom na uczestnictwo w przestrzeni solidarności niezależnej od granic politycznych.