Górnicy węgla kamiennego – uprzywilejowana grupa społeczna w Polsce w okresie komunizmu

Abstrakt

Węgiel był podstawowym polskim surowcem energetycznym i eksportowym, dostarczał więc krajowi niezbędnych dewiz. Przez cały okres rządów komunistycznych w Polsce górników pracujących w kopalniach węgla kamiennego nadmiernie eksploatowano, ale jednocześnie przyznawano im liczne przywileje socjalne. Zawód górnika uznano za najważniejszy i najcenniejszy dla kraju, a samych górników traktowano jak bohaterów narodowych. W miarę upływu czasu ich przywileje socjalne były coraz szersze. W listopadzie 1949 r. rząd przyjął dokument zwany „Kartą Górnika” nadający szczególne przywileje górnikom w górnictwie węglowym. W tym samym roku wprowadzono odznaczenie „Zasłużony Górnik Polski Ludowej”. Ze względu jednak na ciężkie warunki wciąż brakowało rąk do pracy w kopalniach. Dla zapewnienia jak największego wydobycia węgla w 1978 r. wprowadzono czterobrygadowy system pracy pod ziemią. Dzięki temu o każdej porze dnia i nocy wszystkie stanowiska pracy były obsadzone. Jedną z form zachęty do pracy w kopalniach była obietnica szybkiego otrzymania własnego mieszkania. Przy wielu kopalniach funkcjonowały stołówki, osobne sklepy oraz punkty usługowe. Kopalnie organizowały dostawy produktów spożywczych po niższych cenach. Od początku lat 80. XX w. rozpoczął się w Polsce głęboki kryzys społeczny i gospodarczy. Chcąc zachęcić górników do jeszcze większego wysiłku, wprowadzono „dobrowolną” pracę w wolne soboty, która była podwójnie wynagradzana, a tak zarobiona kwota była zwolniona z podatku. Górnicy byli najbardziej hołubioną grupą zawodową w Polsce Ludowej, ale też najbardziej wykorzystywaną ekonomicznie. Ich życie było niezwykle trudne, chociaż ich pensje były znacznie wyższe niż pracowników w innych gałęziach przemysłu.