Ewolucja zawodu i kształcenia architektów w Niemczech od II połowy XVIII wieku do 1933 roku

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie zakresu kompetencji, tytułów zawodowych oraz służbowych, a także ewolucji systemu kształcenia architektów na obszarze wybranych państw niemieckich, które w 1871 r. utworzyły II Rzeszę Niemiecką. Tym samym zostały pominięte inne państwa niemieckojęzyczne, jak Austria czy Szwajcaria, nie uwzględniono również polskich terytoriów pod zaborem pruskim oraz austriackim. Kwestie te pomimo licznych publikacji niemieckojęzycznych (Bolenz 1991; Schnier 2009; Mai 2012) oraz anglojęzycznych (Kostofa 1986) przysparzają polskim badaczom zajmującym się zwłaszcza historią architektury dawnych regionów niemieckojęzycznych wiele problemów, a braków badawczych nie kompensują skromne polskojęzyczne publikacje (Serdyńska 2015). Główne pytania badawcze, na które starano się odpowiedzieć, dotyczyły kwestii edukacji architektów oraz uwarunkowań wykonywanego przez nich zawodu. Cezurę początkową dla rozważań stanowi wiek XVIII, w którym zaczęły powstawać pierwsze akademickie ośrodki kształcenia architektów na niemieckim obszarze językowym. Myśl o XVIII stuleciu jako cezurze dla profesji architektów podyktowana jest również skutkami rewolucji przemysłowej, które uwarunkowały pojawienie się specjalizacji zawodowych w budownictwie, a w dłuższej perspektywie zdeterminowały nowoczesne rozumienie słowa architekt i inżynier. Cezurę końcową stanowi rok 1933, kiedy to w wyniku przejęcia władzy przez narodowych socjalistów rozpoczął się w Niemczech gwałtowny i radykalny proces budowy społeczeństwa totalitarnego, w którym szkolnictwo wyższe oraz sztuki piękne, a zwłaszcza architektura, zostały podporządkowane ideologii nazistowskiej.