Idea utworzenia Wielkopolskiego Parku Narodowego – refleksje po lekturze dawnych wydawnictw
DOI:
https://doi.org/10.15584/pjsd.2025.29.1.5Słowa kluczowe:
ochrona przyrody, parki narodowe, Wielkopolski Park NarodowyAbstrakt
Artykuł przedstawia mniej znane i zapomniane fakty, dokumenty i publikacje związane z wydawnictwami dotyczącymi parków narodowych, a także z utworzeniem Wielkopolskiego Parku Narodowego. Pokazują one związki pomiędzy ochroną przyrody, a historią, działaniami administracyjnymi, polityką, kulturą i gospodarką. Ich znajomość jest ważnym elementem realizacji ustawowych celów ochrony przyrody poprzez prowadzenie działalności edukacyjnej, informacyjnej i promocyjnej w dziedzinie ochrony przyrody. Przedstawione materiały pokazują przestrzeń, przyrodę, kulturę oraz ludzi, którzy traktowali swoją działalność organizacyjną i autorską jako swoistą misję, na trwale zapisując się w krajowym i światowym obiegu kultury. Stworzyli oni intelektualne podstawy współczesnej ochrony przyrody, w tym tworzenia parków narodowych, mające także wpływ na budowanie narodowej tożsamości. Pierwsza polska ustawa o ochronie przyrody z 1934 roku zapoczątkowała kontynuowany do dzisiaj kompleksowy proces ochrony zasobów przyrody nieożywionej i ożywionej. W 90. rocznicę jej uchwalenia Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraził uznanie dla wszystkich zajmujących się ochroną przyrody, traktowanej nie tylko jako patriotyczny obowiązek, ale jako konieczność dla dobra życia wszystkich gatunków Ziemi.
Downloads
Bibliografia
Anders P., Kasprzak K., Raszka B. 1999. Wielkopolski Park Narodowy. Wydawnictwo Wielkopolskiej Biblioteki Publicznej. Wielkopolska Biblioteka Krajoznawcza. Nr 25.
Brzęk G. 1939. Z ruchu wydawniczego. Recenzje. Kronika Miasta Poznania. 17.1. 75-78.
Celiński F., Piotrowska H. 1957. Uwagi do artykułu B.W. Alexandrowicza pt. „Typy lasu Wielkopolskiego Parku Narodowego”. Przyroda Polski Zachodniej. 1, 1-2. 182-188.
Czartoryski A. 1958. Z dziejów gospodarki leśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym. Przyroda Polski Zachodniej. 3-4 (5-6). 318-323.
Czartoryski A., Urbański J. 1973. Ochrona przyrody. [w:] G. Labuda, W., Jakóbczyk, S. Weyman (red.), Nauka w Wielkopolsce. Przeszłość i teraźniejszość. Studia i materiały. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydawnictwo Poznańskie. Poznań. 698-710.
Dzięczkowski A., Latowski K. 2013. Homagium uczonemu, pedagogowi i twórcy trzech parków narodowych – Profesorowi Adamowi Wodziczce. Morena. 16. 7-55.
Kalisz Z. 1979. Fundacja Zakłady Kórnickie w latach 1925-1953. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej. 15. 137-158.
Kasprzak K., Raszka B. 1997. Nowe granice Wielkopolskiego Parku Narodowego. Kronika Wielkopolski. 2 (81). 159-162.
Kasprzak K., Raszka B. 1999. Ochrona estetyki krajobrazu w rozporządzeniach wojewody poznańskiego o ochronie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Kronika Wielkopolski. 1 (88). 146-149.
Kasprzak K., Raszka B. 2014. Historia utworzenia Wielkopolskiego Parku Narodowego. [w:] G. Łyczkowska, B. Raszka, K. Kasprzak (red.), Planowanie i zagospodarowanie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Wybór problemów. Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Poznań.11-21.
Kasprzak K., Raszka B. 2022. Regaty wioślarskie na Jeziorze Witobelskim. Kronika Wielkopolski. 1 (179). 33-42.
Kiełczewski B. 1989. Dr inż. Alojzy Młynarek (1923-1988). Sylwan. 133. 1-2. 83-85.
Ogólne Sprawozdanie z czynności Państwowej Komisji Ochrony Przyrody za okres od 1 stycznia 1920 roku do 30 lipca 1921 roku. Ochrona Przyrody. 1921. 2. 86-88.
Partyka J. 2020. Trzydzieści lat pisma „Prądnik. Prace i Materiały Muzeum im. prof. Władysława Szafera”. Prądnik. Prace Muzeum Szafera. 30. 299-312.
Postępy w organizacji ochrony przyrody. Z Komitetu Ochrony Przyrody w Poznaniu. Chrońmy Przyrodę Ojczystą. Kraków. 1947. 3. 3-4. 41-42.
Radecki W. 1990. Zarys dziejów prawnej ochrony przyrody i środowiska w Polsce. Oddział Akademicki PTTK w Krakowie. Regionalna Pracownia Krajoznawcza. Kraków.
Raszka B. 1992. Koralowy jubileusz Wielkopolskiego Parku Narodowego. Morena. 1. 139-141.
Spława-Neyman G. 1962. Starania o utworzenie Parku i dzieje jego terenu do czasu formalnej organizacji Parku. [w:] Kronika Wielkopolskiego Parku Narodowego od początku powstania Parku do końca 1961 r. Opracowanie zbiorowe. Puszczykowo. 50-84 [kalendarium (lata 1922-1957) starań o utworzenie WPN opracował Andrzej Dzięczkowski]. Reprint wykonany przez Bogucki Wydawnictwo Naukowe 2017 z oryginału udostępnionego przez Dyrekcję Wielkopolskiego Parku Narodowego.
Sprawozdanie z XII Zjazdu Państwowej Rady Ochrony Przyrody, odbytego w dniu 11 stycznia 1930 roku w Warszawie, w Zakładzie Botanicznym Uniwersytetu. Ochrona Przyrody. 1930. 10. 162-173.
Sprawozdanie z XIII Zjazdu Państwowej Rady Ochrony Przyrody, odbytego w dniu 10 stycznia 1931 roku w Sali konferencyjnej Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie (al. Szucha 25). Ochrona Przyrody. 1931. 11. 134-144.
Szafran H. 1929. Malta. Okręgowy Komitet Ochrony Przyrody na Wielkopolskę i Pomorze. Poznań.
Szafran H. 1954a. Z kroniki starań o utworzenie Wielkopolskiego Parku Narodowego w Ludwikowie. Studia Poznańskie. 2. 267-272.
Szafran H. 1954b. Z kroniki starań o utworzenie Wielkopolskiego Parku Narodowego w Ludwikowie. Przegląd Zachodni. 1-2. 185-190.
Wodziczko A. 1931. Rezerwaty zieleni w rozbudowie naszych miast ze szczególnym uwzględnieniem Poznania. Ochrona Przyrody. 11. 93-107.
Wodziczko A., Krawiec F., Urbański J. 1938. Pomniki i zabytki przyrody Wielkopolski. Wydawnictwo Okręgowego Komitetu Ochrony Przyrody na Wielkopolskę i Pomorze. 8.
Urbański J. 1977. Historia utworzenia Wielkopolskiego Parku Narodowego. [w:] K. Urbański (red.), Wielkopolski Park Narodowy (w XX-lecie jego utworzenia). Rada i Zarząd Wielkopolskiego Parku Narodowego. Poznań. 5-14.
Zbucki Ł., Solon J., Balon J. (red.) 2025. Ochrona przyrody i krajobrazu w Polsce. Akademia Bialska im. Jana Pawła II. Biała Podlaska.
Dekret Rady Regencyjnej z dnia 3 stycznia 1918 r. o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskim [Dzienniki Praw, nr 1, poz. 1 (art. 24, 26, 27)].
Ustawa z dnia 10 marca 1934 r. o ochronie przyrody [Dz. U. nr 31, poz. 274].
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1949 r. o ochronie przyrody [Dz. U. nr 25, poz. 180].
Ustawa z dnia 18 września 2001 r. o fundacji – Zakłady Kórnickie [Dz. U. z 2019 r. poz. 1082, tj.: z 2020 r. poz. 1705].
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lipca 2022 r. w sprawie ustanowienia roku 2023 rokiem Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej [M. P. poz. 737].
Uchwala Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 marca 2024 r. w sprawie upamiętnienia 90. rocznicy uchwalenia pierwszej ustawy o ochronie przyrody w Polsce [M. P. poz. 244].
Uchwała Nr 38 Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1954 r. w sprawie trybu powołania Komisji resortowych i wynagradzania za udział w posiedzeniach [M. P. Nr 30, poz. 442].
Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 czerwca 1925 r. o trybie załatwiania spraw ochrony przyrody wchodzących w zakres działania Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego [M.P. Nr 141, poz. 6290].
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 kwietnia 1957 r. w sprawie utworzenia Wielkopolskiego Parku Narodowego [Dz. U. Nr 24, poz. 114].
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 października 1996 r. w sprawie Wielkopolskiego Parku Narodowego [Dz. U. Nr 130, poz. 613].
Zarządzenie nr 242 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 lipca 1957 r. w sprawie powołania Rady Wielkopolskiego Parku Narodowego (znak: RP.19/6; załącznikiem do rozporządzenia był regulamin rady parku).
Rozporządzenie Wojewody Poznańskiego z dnia 27 sierpnia 1946 r. w sprawie uznania obszaru projektowanego Wielkopolskiego Parku Narodowego pod Poznaniem za teren, którego krajobraz zasługuje na ochronę [Poznański Dziennik Wojewódzki nr 19, poz. 160].
Rozporządzenie Wojewody Poznańskiego z dnia 22 marca 1948 r. w sprawie uznania obszaru projektowanego Wielkopolskiego Parku Narodowego pod Poznaniem za teren, w którym krajobraz i twory pierwotnej przyrody podlegają ochronie [Poznański Dziennik Wojewódzki nr 10, poz. 119].
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Polish Journal for Sustainable Development
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
