Nad modrym Dunajem. Refleksje o życiu codziennym polskich polityków w Wiedniu w okresie konstytucyjnym 1861-1914
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2018.4.2Słowa kluczowe:
życie codzienne, austriacki parlamentaryzm, Wiedeń, polscy politycy, autonomia galicyjska, monarchia habsburskaAbstrakt
Tekst klasyfikuje się w dziedzinie historii badań nad codziennością. Autor, wskazując na jego przyczynkowy charakter, podjął próbę ukazania życia codziennego polskich polityków w Wiedniu w dobie parlamentarnej, a więc w latach 1861–1914 z wyłączeniem okresu I wojny światowej. Punktem wyjścia jest podniesienie fenomenu znaczącej polskiej obecności politycznej nad Dunajem, która trwała kilka dziesięcioleci i obejmowała w ciągu tego czasu kilkusetosobową grupę ludzi. W tekście autor przybliża okoliczności pobytu w stolicy monarchii, przemiany społeczne i klasowe, jakie dotykały polskich polityków peregrynujących do Wiednia, oraz przedstawia, w jaki sposób wpływały one na ich pobyt, styl życia, codzienne funkcjonowanie. Artykuł odnosi się nie tylko do rutynowo wykonywanych obowiązków parlamentarzysty – na czym one polegały, jak organizowano sobie pracę, ale także odnosi się do sposobów spędzania czasu wolnego. Nie pominięto kwestii bytowych, czyli gdzie polscy politycy mieszkali w Wiedniu. Wreszcie podnosi sprawę ich rodzinnego otoczenia, które często również przybywało do naddunajskiej metropolii, zwłaszcza jeśli polityk zasiadał w radzie ministrów, a więc musiał spędzić tu dłuższy okres. Autor wskazuje na szerokie pole eksploracji badawczej, jakie otwiera historia życia codziennego, także jeśli chodzi o grupę społeczną, którą można określić mianem klasy politycznej. Wieloletni pobyt w Wiedniu nie mógł pozostać bez wpływu na galicyjskich polityków, także przez nabywanie owych codziennych nawyków. Dowodzi tego specyficzny ogląd i opinie, jakie formowano o nich w II Rzeczypospolitej. W podsumowaniu autor formułuje szereg pytań badawczych.
Downloads
Bibliografia
Biblioteka Narodowa w Warszawie: Listy F. Ziemiałkowskiego do żony, sygn. 533.
Lwowska Naukowa Biblioteka im. Stefanyka Akademii Nauk Ukrainy:Archiwum Kozłowskiego, fond 59. Archiwum Krzeczunowiczów, fond 63.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu: Browiński M., „…Com widział i słyszał…”, rps 13341 II, t. 1. Dr Walerian Zaklika, Wspomnienia z lat 1886–1958, 15653/II. Korespondencja Smolków z lat 1863–1893, rps 12159 II, Pamiętniki Franciszka Pększyca z lat ok. 1882–1900, rps 15404 I, t. III, Papiery Polanowskich, 7921 II. Papiery Zaleskich, 7089. Wysocki A., Dzieje mej służby. 1900–1928, rps 12477, t. I. Z opowiadań i wspomnień Felicji Skarbkowej, rps 13340 II.
Pamiętniki, wspomnienia, korespondencja: Biliński L., Wspomnienia i dokumenty, t. I, Warszawa 1924. Bojko J., Gorące słowa. Wybór pism, Kraków 2002. Chłędowski K., Pamiętniki, t. II, Wiedeń (1881–1901), Wrocław 2006. Daszyński I., Pamiętniki, t. I, Warszawa 1957. Kossak W., Listy do żony i przyjaciół (1883–1942), t. I, Kraków 1985. Kozicka z Gostkowskich H., Wspomnienia z lat 1867–1914, Kielce 2015. Liebermann H., Pamiętniki, Warszawa 1996. Listy Jana Stapińskiego z lat 1895–1928, Wrocław 1977. Menz M., Stanisław Koźmian. „Autobiografia”, „Galicja. Studia i materiały” 2015, nr 1. Morawski K., O Kazimierzu Morawskim, Kraków 1973. Pamiętnik Hermana Diamanda zebrany z wyjątków listów do żony, Kraków 1932. Rittner T., Pamiętnik, „Życie i Myśl” 1965, nr 11. Rosco-Bogdanowicz M., Wspomnienia, t. II, Kraków 1959. Sienkiewicz H., Listy, t. II, część druga, Warszawa 1996. Walka z życiem. Korespondencja lwowskiej rodziny Wildów, Warszawa 2002. Wasilewski L., Wspomnienia 1870–1904 (1914). Fragmenty dziennika 1916–1926. Diariusz podróży po kresach 1927, Łomianki 2014. Witos W., Moje wspomnienia, Warszawa 1989. Wysocki A., Sprzed pół wieku, Kraków 1974. Żyję miłością. Korespondencja Kornel Ujejskiego 1844–1897, Warszawa 2003.
Nieużytki w Kole Polskim, „Słowo Polskie” nr 308 z 26 VI 1902, s. 2.
Polskie Stronnictwo Ludowe, „Przyjaciel Ludu” nr 26 z 23 VI 1907 r. s. 3.
Ptak niebieski, „Słowo Polskie” nr 191 z 22 IV 1902, s. 2.
„Słowo Polskie” nr 197 z 28 IV 1905, s. 1.
„Słowo Polskie” nr 25 z 28 I 1899, s. 2.
Zamach w parlamencie, „Nowa Reforma” nr 457 z 6 X 1911, s. 1.
Protokoły Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa (lata 1867–1868), oprac. i wstęp Z. Fras, S. Pijaj, Kraków 2001.
Statut Koła Polskiego w Wiedniu uchwalony w roku 1908, Krosno 1908.
Baczkowski M., Galicja a wojsko austriackie 1772–1867, Kraków 2017.
Bieńkowski W., Polacy w Wiedniu w latach pierwszej wojny światowej (Działalność społecznopolityczna i kulturalno-oświatowa), „Studia Historyczne” 1992, t. XXXV, z. 3.
Bogucka M., Życie codzienne – spory wokół profilu badań i definicji, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1996, nr 3, Warszawa.
Borodziej W., Koło Polskie w Wiedniu V kadencji Rady Państwa (1873–1879). Szkic do portretu zbiorowego [w:] Polska między Niemcami a Rosją. Studia ofiarowane Marianowi Wojciechowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. W. Borodziej, P. Wieczorkiewicz, Warszawa 1997.
Brzozowski S., Studia Polaków w Wiedniu [w:] Polacy w Austrii, red. A. Pilch, Kraków 1976.
Brzozowski S., Studia rolnicze, leśne i weterynaryjne Polaków w Wiedniu od XVIII do XX wieku, Wrocław 1967.
Buszko J., Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, Warszawa 1996.
Buszko J., Pilch A., Udział Polaków i Polonii w życiu politycznym i gospodarczym Austrii w XIX XX wieku [w:] Polacy w Austrii. Materiały międzynarodowego sympozjum, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Polonijne”, z. 2, Kraków 1976.
České země v 19. století, red. M. Hlavačka a kolektiv, Praha 2014.
Cwanek-Florek E., Polen in Wien. Ausgewählte Aspekte der Gedenk-Rezeption, Rzeszów 2006.
Czartoryscy. Trzydzieści sześć żywotów, Kraków 1938.
Forst-Battaglia J., Polnisches Wien, Wien 1983.
Grodziski S., Udział Polaków w centralnych organach austriackiej administracji i sądownictwa [w:] Polacy w Austrii, red. A. Pilch, Kraków 1976.
Kieniewicz S., Franciszek Smolka jako prezydent parlamentu w Wiedniu, „Przegląd Historyczny” 1992, nr 83/2.
Kłańska M., Daleko od Wiednia: Galicja w oczach pisarzy niemieckojęzycznych, 1771–1918, Kraków 1991.
Kruczkowska M., Deputowani Koła Polskiego w Wiedniu w latach 1865–1879 [w:] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX w., t. VII, red. J. Laskiewicz, Warszawa 1982.
Kucharski W.S., Polacy i Polonia w rdzennej Austrii w XIX i XX wieku, Lublin–Wiedeń 1994.
Kucharski W.S., Życie organizacyjne Polaków w Austrii w XIX i XX w. [w:] Historyczne i polityczne związki Polski i Austrii, red. E. Muciek, Lublin 2016.
Litwin-Lewandowska D., O polską rację stanu w Austrii. Polacy w życiu politycznym Austrii w okresie monarchii dualistycznej (1867–1918), Lublin 2008.
Łazuga W., „Kalkulować…” Polacy na szczytach C.K. monarchii, Poznań 2013.
Łoziński B., Agenor hrabia Gołuchowski w pierwszym okresie rządów swoich (1846–1859), Lwów 1903.
Łukaszkiewicz J., Polacy w Wiedniu, „Przewodnik Oświatowy” 1907, R. 7.
Marynicz W., Geneza i działalność Polskiego Akademickiego Stowarzyszenia „Ognisko” w Wiedniu [w:] Wiktoria wiedeńska i stosunki polsko-austriackie 1683–1983, Lublin 1983.
Molik W., Życie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w XIX i na początku XX wieku. Kultura materialna, Poznań 1999.
Nadolny A., Polskie duszpasterstwo w Austrii po drugiej wojnie światowej 1945–2001, Toruń 2004.
Pijaj S., Polscy reprezentanci w Izbie Wyższej wiedeńskiej Rady Państwa w latach sześćdziesiątych XIX w. [w:] Z przeszłości Europy Środkowowschodniej, red. J. Hoff, Rzeszów 2002.
Piskor A., Siedem ekscelencji i jedna dama, Warszawa 1959.
Pollack M., Po Galicji. O chasydach, Hucułach, Polakach i Rusinach. Imaginacyjna podróż po Galicji Wschodniej i Bukowinie, czyli wyprawa w świat, którego nie ma, Wołowiec 2007.
Siadkowski M., Szlachcicen. Przemiany stereotypu polskiej szlachty w Wiedniu na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 2011.
Szarota T., Życie codzienne – temat badawczy czy tylko popularyzacja (na marginesie serii wydawniczej Hachette i PIW-u), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1996, nr 3, Warszawa.
Szymczak D., Galicyjska „ambasada” w Wiedniu. Dzieje ministerstwa dla Galicji 1871–1918, Poznań 2013.
Ślusarek K., Austria wobec polskiej szlachty w Galicji latach 1772–1861, „Studia Historyczne” 2012, XL, z. 2.
Taborski R., Polacy w Wiedniu, Kraków 2001.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
