Rhododendrons in residential parks on Polish territory during the 19th and 20th centuries
DOI:
https://doi.org/10.15584/johass.2025.3.4Keywords:
history, rhododendrons, azaleas, parks, cultural heritageAbstract
Rhododendrons were a precious ornament of gardens and parks created in the ancestral homes and manor houses in the Polish lands, especially in the 19th and 20th centuries. The seedlings came mainly from two places: the German nurseries of Seidl, and Polesie Volyn. However, the maintenance of the parks depended on the material situation of their owners, and the events of the First and Second World Wars devastated the country, causing not only material damage but also considerable social impoverishment. Two land reforms, involving the division of large estates (1920) and their nationalization (1944), also had a significant impact. Left unattended, the houses and their surroundings were often destroyed. As a result, after 1945, rhododendrons survived only in a few places, apart from landscape areas, reserves and arboretums.
Downloads
References
Borkowy B., 2021, Psi pupile księstwa von Pless, http://www.zamek-pszczyna.pl/dzialalnosc_muzeum/Recepta_na_wiedze/Psi-pupile-ksiestwa-von-Pless/idn:678 (dostęp: 27.09.2021).
Brzezowski W., Jagiełło-Kołaczyk M., 2010, Cztery stulecia ogrodów w Książu, „Architektura. Czasopismo techniczne”, R. 107, z. 13.
Chrabelski, K., Ciołek G., 1949, Uwagi o potrzebie i metodzie odbudowy zabytkowych ogrodów, „Ochrona Zabytków”, nr 2/1(5).
Ciesielski H., Wrabec H., 1994, Ewidencja założenia ogrodowo-parkowego w Henrykowie, , Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Wrocław.
Ciesielski H., Inwentaryzacja dendrologiczna założenia parkowego w Kamieńcu Ząbkowickim, Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa, sygn. 469.
Czartoryska I., 1805, Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów, Wrocław.
Drzał M., 1975, Parki w Polsce, z. 1‒2.
Dubiel E., Piorecki J., 2011, Różanecznik żółty Rhododondron luteum na Polesiu Wołyńskim, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, R. 67, z. 2.
Eysymontt J., Eysymontt K., 1993, Studium historyczno-stylistyczne zespołu zamkowego Książ, Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Wrocław.
Gałczyński B., 1929, Ogród kwiatowy na stu metrach kwadratowych: jak z malej paczki nasion mieć dużo pięknych kwiatów w ogrodzie, Wydawnictwo Piaseczno pod Warszawą, Warszawa.
Gołębiewski Ł., 1884, Dwory i domy, Lwów.
Grajewski G., Park kulturowy w Kamieńcu Ząbkowickim „Góra Zamkowa, Dolina Budzówki i Nysy Kłodzkiej”, Wrocław 2014.
Guerquin A., 1974, Problemy konserwacji rekonstrukcji i adaptacji zabytkowych parków (na podstawie prac zespołu specjalistycznego przy Oddziale PP PKZ we Wrocławiu), Ośrodek Informacji Konserwatorskiej, Warszawa.
Jankowski E., 1888, Ogród przy dworze wiejskim, t. 2, Warszawa.
Jankowski E., 1922, Wrażenia z wycieczki do Małopolski, „Przegląd Ogrodniczy”, R. VII, nr 2.
Karczmarczuk R., 2010, Narodowe kolekcje roślin we Wrocławiu, „Wszechświat”, t. 111, nr 7‒9.
Kubik W., 1925, Tragedia ogrodów i ogrodników dworskich, „Ogrodnik. Dwutygodnik ilustrowany”, R. XV, nr 6.
Kurzac M., Olaczek R., 1995, Różanecznik żółty Rhododendron flavum G. Don w rezerwacie Małecz – udany przykład metaplantacji sprzed 60 lat, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sozologica”, nr 4.
Lepiej przemilczeć, Prywatne pamiętniki Księżnej Daisy von Pless z lat 1895‒1914, 2013, tłum. B. Borkowy, Wałbrzych.
Makowiecki S., 1938, Katalogi i cenniki, „Przegląd Ogrodniczy”, R. 21, nr 10.
Pałac Zielin, https://pomorzezachodnie.travel/Poznawaj-Dziedzictwo_Pomorza-Zamki/a,3986/Palac (dostęp:15.09.2021).
Park pałacowy w Zielinie, sygn. 3/8/0/31/5/2. Narodowe Archiwum Cyfrowe.
Pruszyński J., 2001, Dzierżenie rzeczy cudzych, bezprawnie przywłaszczonych nie jest równoznaczne z tytułem własności, „Rzeczpospolita” z 5.04.
Rosłon-Szeryńska E., Łukaszkiewicz J., Fortuna-Antoszkiewicz B., 2020, Manor Parks in Poland—Costly Heritage or Potential for the Development of Rural Communes, “Sustainability”, no. 12 (22), p. 2.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami, DzU 1928, nr 29, poz. 265.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1950 r. w sprawie organizacji Państwowej Rady Ochrony Przyrody, DzU 1950, nr 13, poz. 127.
Sakowska M., 2017, Książ: rododendronowe szaleństwo, włabrych.dlawas.info (dostęp: 20.09.2021).
Szymański J., 1958, Projekt wstępny na zagospodarowanie i zieleń zespołu poklasztornego w Henrykowie, pow. Ząbkowice Śl., Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Wrocław.
Szyperski A., 1983, Zamek Książ, Wrocław.
Relacja prasowa z zimy 1929 w Polsce, „Światowid “ 2.03.1929.
Ustawa z dnia 10 marca 1934 r. o ochronie przyrody, DzU 1934, nr 31, poz. 274.
Ustawa z dnia 15 lipca 1920 r. o wykonaniu reformy rolnej, DzU 1920.70.462.
Ustawa z dnia 25 stycznia 1933 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami. DzU 1933, nr 10, poz. 62.
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1949 r. o ochronie przyrody. DzU 1949, nr 25, poz. 180.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Rzeszów University Press
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
