Przypadkowe odkrycia zabytków pradziejowych jako zagrożenia i szanse dla badań archeologicznych na przykładzie kolekcji artefaktów krzemiennych z Łęk Dukielskich

Abstrakt

Tereny Polski południowo-wschodniej dostarczają coraz to nowych śladów osad-nictwa paleolitycznego. Stosunkowo dobre jest rozpoznanie schyłkowego paleolitu, bardzo zaś słabe – starszych faz tego okresu. Dlatego też na szczególną uwagę zasługuje niewielka kolekcja artefaktów z Łęk Dukielskich, w skład której wchodzi ledwie 14 zabytków krzemiennych – 13 z nich to narzędzia i ich fragmenty. Wśród narzędzi wyróżnia się zaś licząca 7 egzemplarzy grupa ostrzy bifacjalnych.
Ta skromna kolekcja została wykonana z różnych gatunków surowca o nieznanym pochodzeniu. Interpretacja pozyskanych zabytków jest bardzo trudna. Artefakty są tak różne, że ich wzajemne związki nie są oczywiste. Analogie można znaleźć na stanowiskach obejmujących rozległe tereny Europy i bardzo szeroki przedział czasu – od końca paleolitu środkowego po być może nawet młodszą epokę kamienia.
Artefakty z Łęk Dukielskich są ważnym pretekstem do dyskusji nad wartością kolekcji pozyskanych w bliżej nieznanych okolicznościach. Charakter tego zbioru każe bowiem zadać pytanie o rzeczywiste jego pochodzenie. Jeśli przyjąć, że zabytki te pochodzą z innego miejsca – co jest bardzo prawdopodobne – to należy postawić pytanie, jak znalazły się na polu w Łękach Dukielskich. Nie można jednak wykluczyć, że pochodzą one z rejonu, w którym zostały znalezione. Oznaczałoby to, że jest to pierwszy i jedyny jak dotąd ślad osadnictwa z przełomu środkowego i górnego paleolitu na terenach Polski południowo-wschodniej, a tym samym ważne świadectwo w badaniach nad najstarszym osadnictwem w rejonie podkarpackim.

Jeśli zaś jest to kolekcja o nieznanym pochodzeniu, to jej wartość wyznacza wartość samych przedmiotów – estetycznie pięknych, niemających jednak znaczenia naukowego pomocnego w rekonstrukcji najstarszych dziejów omawianego tu regionu Polski.