Dyskusja nad podatkiem od kapitału i od wzbogacenia wojennego (1917–1920; 2021)

Abstrakt

Celem artykułu było porównanie dwóch debat nad nadzwyczajnymi podatkami (podatkiem od kapitału oraz podatkiem od wzbogacenia wojennego) z lat 1917–1920 i 2021 (podatkiem od majątku). Badanie wykazało, że na poziomie języka naturalnego następuje w tej kwestii niewielki postęp argumentacyjny. Oczywiście, pojawiają się pojedyncze nowe argumenty, jednak dzieje się tak głównie z powodu postępu technologicznego i coraz większego skomplikowania systemu podatków majątkowych. Jakość badań rośnie bowiem głównie na poziomie proceduralnym, poprzez zastosowanie bardziej zaawansowanych metod ilościowych (pozwoliły one na przykład na porównywanie wskaźników elastyczności różnych składników majątkowych tworzących podstawę opodatkowania, co zdaniem autorów tychże badań przekłada się bezpośrednio na zwiększoną, bądź zmniejszoną, możliwość ucieczki od podatków konkretnych fragmentów masy majątkowej). Przeprowadzone w niniejszym artykule badanie doprowadziło do wniosku, iż potrzebne są nowe ramy teoretyczne dla badań nad nadzwyczajnymi podatkami majątkowymi z uwagi na zmieniające się okoliczności fiskalne, poszerzający się zasób wiedzy i uwarunkowania prawne wprowadzania podatków, a także ewoluujące rozumienie sprawiedliwości podatkowej oraz odmienne niż w przypadkach historycznych stosowanie narzędzi polityki makroekonomicznej. Jednocześnie nie wolno zapominać, iż fundamentalne problemy dotyczące nadzwyczajnych podatków majątkowych zostały bardzo klarownie wyjaśnione w tekstach znanych ekonomistów neoklasycznych, w związku z czym nowa teoria nie może powstawać w oderwaniu od historycznych korzeni.