Reguła Kol Isza a role kobiet w życiu muzycznym Żydów galicyjskich w okresie międzywojennym
Słowa kluczowe:
Jewish woman, women in music, Galician Jews, Jewish music, kol ishaAbstrakt
The article discusses the role of Jewish women in musical life of Galician Jews in the interwar period. It presents female musicians as facilitators, participants and managers of musical life of Polish and Jewish society. They acted as audience, teachers, performers, but also more and more often they became influential figures of musical life of Polish and Jewish society. They were opinion-forming critics, founders and directors of music institutions. The analysis of their biographical data indicates their strong commitment to Polish musical life and their work for Polish musical institutions that were the first public performing stages opened to them. The article also shows the process of returning to the Jewish community in the interwar period where at that time they could perform the same professions as male members of Jewish Music Societies.
The article pays particular attention to the issue of the attitude of Jewish women and the whole Jewish community to the rule kol isha according to which women couldn’t sing in public. In the interwar period women were active performers not just in European and Polish public musical life but also in Jewish one. They were the choristers in progressive synagogues and secular Jewish choirs; teachers and headmasters of Jewish music schools; they were also virtuoso instrumentalists, music critics, scholars, and members of Jewish Music Societies’ boards. However, it seems that sometimes despite of outward signs of modernity they were still strongly attached to tradition. They more often chose the profession of instrumentalist than singer, more often acted as teachers than concerting musicians despite being excellent musicians. However, the issue of the influence of Jewish tradition and customs, the tastes and needs of Jewish audience, but also the transformation of Jewish music itself (eg. development of vocal genres in Jewish classical music) on the role of the women in musical life of the Jewish community still awaits for the detailed analysis.
Downloads
Bibliografia
„Chwila” 1919–1939.
„Nowy Dziennik” 1918–1939.
Bałaban M., Historia lwowskiej synagogi postępowej, Lwów 1937, Nakładem Zarządu Synagogi Postępowej we Lwowie.
Maślak-Maciejewska A., Poza działalnością Ozjasza Thona – synagoga Tempel i krakowskie Stowarzyszenie Izraelitów Postępowych w okresie międzywojennym, „Kwartalnik Historii Żydów” 2016, nr 1.
Rosman M., The History of Jewish Women in Early Modern Poland: An Assessement, „Polin: Studies in Polish Jewry. Jewish Women in Eastern Europe”, red. C. Freeze, P.E. Hyman, A. Polonsky 2005, z. 18.
Bohlman Ph., Jewish Music and Modernity, Oxford 2008.
Dziadek M., Polskie salony muzyczne od początku XIX wieku do do 1939 roku [w:] Władysław Żeleński i krakowski salon muzyczny. Tożsamość kulturowa w czasach braku państwowości, Kraków–Skarbona 2017.
Feldman W.Z., Klezmer: Music, History, and Memory, New York 2016.
Feldman W.Z., Remembrance of Things Past: Klezmer Musicians of Galicia, 1870–1940, „Polin. Studies in Polish Jewry” 2003, nr 16.
Goldberg H., Przynależność przez muzykę: wkład Żydów w kształtowanie muzycznej polskości, „Muzykalia XI. Judaica 3” (czasopismo internetowe), lipiec 2011.
Koskoff E., The Sound of a Woman’s Voice: Gender and Music in a New York Hasidic Community [w:] Women and Music in Cross-Cultural Perspective, red. E. Kofkoff, Urbana, Chicago, 1989.
Kraków muzyczny 1918–1939, red. M. Drobner, T. Przybylski, Kraków 1980.
Lissa Z., Wybór pism estetycznych, red. Z. Skowron, Kraków 2008.
Muszkalska B., „Po całej ziemi rozchodzi się ich dźwięk…”: muzyka w życiu religijnym Żydów aszkenazyjskich, Wrocław 2013.
Plohn A., Muzyka we Lwowie a Żydzi, „Muzykalia XIII. Judaica 4” (czasopismo internetowe), maj 2012.
Rogovoy S., The Essential Klezmer, Chapel Hill 2000.
Shiloah A., Jewish Musical Traditions, Detroit, Michigan 1992.
Strom Y., The Book of Klezmer, Chicago 2002.
Wąsacz-Krztoń J., Klara Czop Umlauf w kulturze muzycznej Krakowa na przełomie XIX i XX wieku [w:] Galicja i jej dziedzictwo, t. 24: Kobieta w Galicji. Nowoczesność i tradycja, red. J. Kamińska-Kwak, S. Kozak, D. Opaliński, Rzeszów 2016.
Błaszczyk L.T., Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku. Słownik biograficzny, Warszawa 2014.
Bohlman Ph., Jewish Music [w:] The New Grove Dictionary of Music and Musicians, t. 13, red. S. Sadie, London 2001.
Dziębowska E., Lissa Zofia [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, część biograficzna, red. E. Dziębowska, t. 5: klł, Kraków 1997.
Neuer A., Szalit Paulina [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, część biograficzna, red. E. Dziębowska, t. 10: sm–ś, Kraków 2007.
Shiloah A., Music [w:] Encyclopedia Judaica, t. 14, red. F. Skolnik, Jerozolima 2007.
Allerhand L., Allerhand M., Zapiski z tamtego świata, Kraków 2011.
Anstadt M., Dziecko ze Lwowa, Wrocław 2000.
Brauner A., Kach Hitpalelu Jehudej Krakow (Tak modlili się Żydzi krakowscy) [w:] Ha-Jechudim be-Krakow – Chajeha wechurbana szel kehila atika (Żydzi w Krakowie – życie i zagłada dawnej społeczności), red. S. Lazar, Hajfa 1981.
Bronner I., Cykady nad Wisłą i Jordanem, Kraków 1991.
Cygan J., Klezmer – opowieść o życiu Leopolda Kozłowskiego-Kleinmana, Kraków–Budapeszt 2009.
Kofler O., Żydowskie dwory. Wspomnienia z Galicji Wschodniej od początku XIX wieku do wybuchu I wojny światowej, Warszawa 1999.
Lancut: hajeha we-hurbana szel kehila jehudit [Łańcut: życie i zagłada społeczności żydowskiej], red. M. Waltzer, N. Kudish, Tel-Awiw 1963.
Ritterman-Abir H., Nie od razu Kraków zapomniano, Izrael 1984.
Vogler H., Wyznanie mojżeszowe, Kraków–Budapeszt 2011.
Jakubczyk-Ślęczka S., Życie muzyczne społeczności żydowskiej na terenach dawnej Galicji w okresie międzywojennym, praca doktorska, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego 2017, maszynopis.
Maślak-Maciejewska A., Z dziejów judaizmu w XIX-wiecznym Krakowie – tożsamość, poglądy religijne i instytucje środowiska Żydów postępowych, praca doktorska, Instytut Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego 2015, maszynopis.
Gabryś A., Salony krakowskie, Kraków 2006.
Głuchowski P., Kowalski M., Apte. Niedokończona opowieść, Kraków 2010.
Piekarski M., Kornelia Parnas i jej muzeum chopinowskie, „Kurier Galicyjski” 2010, nr 16.
Prokop-Janiec E., Mapping Modern Jewish Krakow. Women – Cultural Production – Space, referat wygłoszony podczas 5 th Annual Polish-Jewish Studies Workshops, Rutgers University, New Jersey, 5–6 marca 2018.
Tora Pardes Lauder. Księga pierwsza: Bereszit, red. i tłum. rabin S. Pecaric, Kraków 2001.
Di Eybike Mame. The Eternal Mother: Women in Yiddish Theater and Popular Song 1905–1929, Moguncja 2003, Wergo.
Wandering Stars: Songs from Gimpel’s Lemberg Yiddish Theatre 1906–1910, 2013, Renair Records.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Musica Galiciana. Kultura muzyczna Galicji w kontekście stosunków polsko-ukraińskich
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
