Sieci jednostek naukowo-badawczych jako istotny element w polityce innowacyjnej państwa. Przykład polskiej Sieci Badawczej Łukasiewicz

Abstrakt

W artykule przedstawiono teoretyczne implikacje związane z tworzeniem sieci jednostek na­ukowo-badawczych w ramach polityki innowacyjnej. Zaprezentowano wielowymiarowe ujęcia kla­syfikacji sieci naukowo-badawczych. Analizie poddano funkcjonujące w wybranych państwach Unii Europejskiej sieci naukowo-badawcze, tj. w Niemczech, Holandii, we Francji i w Finlandii. Na tym tle przedstawiono założenia pierwszej polskiej sieci naukowo-badawczej Łukasiewicz. Tworzenie tej sieci ukazano w odniesieniu do warunków strukturalnych zarówno od strony podażowej, jak i od strony popytowej. Głównym celem artykułu jest wskazanie uwarunkowań popytowych i podażowych, które mogą warunkować działanie pierwszej polskiej sieci instytutów naukowo-badawczych. Do uwa­runkowań podażowych zaliczono: sposób wyłaniania instytutów sieci, ich specjalizacje badawcze, dotychczasowe wyniki związane z transferem wiedzy i technologii. Z kolei do czynników popyto­wych zaliczono aktywność innowacyjną polskich przedsiębiorstw, nakłady firm na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych czy liczbę firm, które wdrożyły innowacje oraz wskaźniki związane z kapitałem społecznym, w tym głównie odnoszące się do zaufania w biznesie. Metodami badawczymi zasto­sowanymi do operacjonalizacji celów badawczych są metoda systemowa średniego rzędu, metoda instytucjonalno-prawna oraz neoinstytucjonalizm historyczny. Sformułowana teza badawcza zakłada, że skuteczność i efektywność sieci naukowo-badawczych jako instrumentu polityki innowacyjnej pań­stwa jest warunkowana czynnikami instytucjonalno-społecznymi, które dla zaistnienia pozytywnych efektów wymagają dłuższej perspektywy czasowej oraz odpowiednio zastosowanych instrumentów prawno-instytucjonalnych. W zakończeniu sformułowano wnioski oraz rekomendacje odnoszące się do polskiej sieci, bazując na polskich uwarunkowaniach oraz doświadczeniach zagranicznych. Z za­prezentowanej analizy wynika, że decyzja o powołaniu sieci instytutów badawczych w Polsce oraz zdefiniowane cele jej działania są prawidłowe. Wskazane uwarunkowania popytowo-podażowe nie są jednak już tak optymistyczne, stąd też dla efektywności funkcjonowania tej instytucji ważne będą ta­kie działania jak: internacjonalizacja, restrukturyzacja instytutów, skuteczne mechanizmy sieciowania i wymiany zasobów, egzekwowanie wyników dotyczących komercjalizacji czy wreszcie aktywna rola państwa przynajmniej w pierwszym okresie działalności Sieci.