Kultura organizacyjna jako moderator związków pomiędzy zaufaniem organizacyjnym a jego determinantami i następstwami
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2021.1.10Słowa kluczowe:
zaufanie organizacyjne, kultura organizacyjna, analiza moderacjiAbstrakt
W artykule analizowane są wyniki badań terenowych przeprowadzonych wśród pracowników 20 organizacji (N=601). Celem badań było określenie, jaki wpływ ma kultura organizacyjna na zależności pomiędzy „miękkimi” (psychologiczno-społecznymi) zmiennymi charakteryzującymi m.in. klimat organizacyjny. W szczególności rozpatrywany był wpływ kultury organizacyjnej na związki pomiędzy determinantami i następstwami zaufania organizacyjnego. Wykorzystaną metodą statystyczną była analiza moderacji (Hayes, 2018). W badaniach zastosowana została ankieta zawierająca 13 skal, będących miarami wziętych pod uwagę zmiennych.
Z przeprowadzonych analiz wynikają dwa główne wnioski. Pierwszy, dla badaczy zajmujących się miękkimi aspektami funkcjonowania organizacji, w szczególności tymi, które są związane z rolą zaufania w organizacji. Drugi wniosek zaadresowany jest do praktyków i związany jest z jakością wiedzy na temat zarządzania pracownikami.
Wniosek dla badaczy dotyczy konieczności uwzględniania przy opisie zjawisk organizacyjnych nieoczywistej, wychodzącej poza standardowy opis organizacji (typu branża, wielkość, liczba pracowników itp.) specyfiki danej organizacji, w szczególności tych aspektów kultury organizacyjnej, które łączą się z zaufaniem organizacyjnym. Pominięcie tego rodzaju czynników może prowadzić do nieadekwatności wskazówek dla kadry kierowniczej co do sposobów rozwijania organizacji.
Wniosek dla praktyków dotyczy konieczności zwracania uwagi, jak pracownicy spostrzegają kulturę organizacyjną ich firmy. Pominięcie tego faktu może w szczególności niekorzystnie wpłynąć na trafność strategii budowania klimatu zaufania w organizacji, który przekłada się na obniżenie jakości pracy zespołowej i relacji przełożony podwładny.
Bibliografia
Alexander, S., Ruderman, M. (1987). The role of procedural and distributive justice in organizational behavior. Social Justice Research, 1, 177–198. DOI:10.1007/BF01048015.
Aryee, S., Budhwar, P., Chen, Z. (2002). Trust as a mediator of the relationship between organizational justice and work outcomes: Test of a social exchange model. Journal of Organizational Behavior, 23(3), 267–285. DOI: 10.1002/job.138.
Bies, R. J. (2005). Are procedural justice and interactional justice conceptually distinct? W: J. Greenberg, J. Colquitt (red.), The handbook of organizational justice (s. 85– 112). Mehwish: LEA.
Bies, R. J., Moag, J. F. (1986). Interactional justice: communication criteria of fairness. W: R. J. Lewicki, B. H. Sheppard, M. H. Bazerman (red.), Research on negotiations in organizations (s. 43–55). Greenwich: JAI Press.
Cameron, K. S., Quinn, R. E. (2003). Kultura organizacyjna – diagnoza i zmiana. Model wartości konkurujących (wyd. I). Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Cameron, K. S., Quinn, R. E. (2015). Kultura organizacyjna – diagnoza i zmiana. Model wartości konkurujących (wyd. II, rozszerzone). Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Cammann, C., Fichman, M., Jenkins, D., Klesh, J. R. (1983). Assessing the attitudes and perceptions of organization members. W: S. E. Seashore, E. Lawler, P. Mirvis, C. Cammann (red.), Assessing organizational change: A guide to field practice (s. 71–138). New York: John Wiley.
Celep, C., Yilmazturk, O. E. (2012). The relationship among organizational trust, multidimensional organizational commitment and perceived organizational support in educational organizations. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 46, 5763–5776.
Chen, Z. X., Aryee, S., Lee, C. (2005). Test of a mediation model of perceived organiza¬tional support. Journal of Vocational Behavior, 66(3), 457–470.
Chmielewska-Muciek, D. (2009). Dyskusja nad pojęciem kultury organizacyjnej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia, 43, 317–331.
Chuttipattana, N. (2010). Organizational culture as a moderator of the A study of primary care managers in Southern Thailand. Leadership in Health Services, 24(2), 118–134. DOI:10.1108/17511871111125693.
Colquitt, J. A., Greenberg, J., Zapata-Phelan, C. P. (2005). What is organizational justice? A historical overview. W: J. Greenberg, J. A. Colquitt, The handbook of organizational justice (s. 3–56). Mahwah: Erlbaum.
Cook, J., Wall, T. (1980). New work attitude measures of trust, organizational commitment and personal need non-fulfillment. Journal of Occupational Psychology, 53(1), 39–52. DOI:10.1111/j.2044-8325.1980.tb00005.x.
Costigan, R. D., Ilter, S. S., Berman, J. J. (1998). A multi-dimensional study of Costigan, 1998 trust in organizations. Journal of Managerial Issues, 10(3), 303–317.
Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchinson, S., Sowa, D. (1986). Perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 71, 500–507.
Eisenberger, R., Fasolo, P., Davis-LasMastro, V. (1990). Perceived organizational support and employee diligence, commitment and innovation. Journal of Applied Psychology, 75, 51–59. DOI: 10.1037/0021-9010.75.1.51.
Erkutlu, H. (2011). The moderating role of organizational culture in the relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors. Leadership & Organization Development Journal, 32(6), 532–554. DOI:10.1108/ 01437731111161058.
Folger, R., Greenberg, J. (1985). Procedural justice: An interpretive analysis of personnel systems. W: K. M. Rowland G. R. Ferris (red.), Research in personnel and human resource management, Vol. 13 (s. 141–183). Greenwich, CT: JAI Press.
French, W. (1964). The Nature and Problems of Organizational Justice. Academy of Management Annual Meeting, 1, 102–109. DOI: 10.5465/ambpp.1964.5067832.
Gabarro, J., Athos, J. (1976). Interpersonal relations and communications. Englewood Cliffs (NJ): Prentice-Hal.
Górniak, L. (2005). Wpływ zaufania na wyniki zespołów. Referat na I Konferencji Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej. Kraków-Przegorzały, wrzesień 2005, (niepublikowany maszynopis).
Górniak, L. (2019). Zaufanie i jego korelaty jak składowe klimatu organizacyjnego w różnych kulturach organizacyjnych. Doniesienie z badań. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 59(3), 236–249. DOI: 10.15584/nsawg.2019.3.17.
Greenberg, J. (1987a). A taxonomy of organizational justice theories. Academy of Management Review, 12(1), 9–22.
Greenberg, J. (1987b). Reactions to procedural injustice in payment distributions: do the means justify the ends? Journal of Applied Psychology, 72(1), 55–61.
Greenberg, J. (1993a). The social side of fairness: Interpersonal and informational classes of organizational justice. W: R. Cropanzano (red.), Justice in the workplace: Approaching fairness in human resource management (s. 79–103). Hillsdle: Erlbaum.
Greenberg, J. (1993b). Stealing in the name of justice: Informational and interpersonal moderators of theft reactions to underpayment inequity. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 54, 81–103.
Hackman, J. R., Oldham, G. R. (1975). Development of the Job Diagnostic Survey. Journal of Applied Psychology, 60(2), 159–170. DOI: 10.1037/h0076546.
Hamzah, M. I., Othman, A. K., Hashim, N., Abd, M. H. (2013). Moderating effects of Organizational Culture on the Link between Leadership Competencies and Job Role Performance. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 7(10), 270–285.
Hayes, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis. A regression-based approach. New York: The Guilford Press (Second edition).
Hofstede, G., Hofstede, G. J., Minkov, M. (2011). Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu (Wyd. III, zmienione). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Hopkins, S. M., Weathington, B. (2006). The Relationships Between Justice Perceptions, Trust, and Employee Attitudes in a Downsized Organization. The Journal of Psychology Interdisciplinary and Applied, 140(5), 477–498.
Howell, J. P., Dorfman, P. W., Kerr, S. (1986). Moderator variables in leadership research. The Academy of Management Review, 11(1), 88–102.
Konovsky, M. A., Cropanzano, R. (1991). Perceived fairness of employee drug testing as a predictor of employee attitudes and job performance. Journal of Applied Psychology, 76(5), 698–707. DOI: 10.1037//0021-9010.76.5.698.
Koys, D. J., DeCotiis, T. A. (1991). Inductive measures of psychological climate. Human Relations, 44(3), 265–285. DOI: 10.1177/001872679104400304.
Kożusznik, D. (2005). Korelaty zaufania w organizacji: Weryfikacja modelu Hwee Hoon Tan. Praca Magisterska, Uniwersytet Jagielloński.
Książek, D., Rożenek, P., Warmuz, S. (2016). The impact of perceived organizational support on trust. A case study of a state university. World Scientific News, 48, 108–118.
Kumar, S. (2011). The influence of organizational culture as moderator between person-organization (p-o) fit and work attitudes. International Journal of Management Studies (IJMS), 18(1), 71–97.
Lind, E. A., Tyler, T. R. (1988). The social psychology of procedural justice. New York: Plenum.
Liou, K. T. (1995). Understanding employee commitment in the public organization: A study of the juvenile detention centre. International Journal of Public Administration, 18, 1269–1295. DOI: 10.1080/01900699508525052.
Macko, M. (2009). Poczucie sprawiedliwości organizacyjnej a zachowania pracowników. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu.
Mayer, R. C., Davis, J. H., Schoorman, F. D. (1995). An integrative model of organizational trust. The Academy of Management Review, 20(3), 709–734. DOI: 10.2307/258792.
Mishra, J., Morrissey, M. A. (1990). Trust in employee/employer relationships: A survey of west Michigan managers. Public Personnel Management, 19(4), 443–485. DOI: 10.1177/009102609001900408.
Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviour: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76, 848–855.
Mushref, A. M. (2014). The moderator role of organizational culture between intellectual capital and business performance: An empirical study in Iraqi industry. Net Journal of Social Sciences, 2(3), 82–91.
Mudyń, K. (1997). O sposobach istnienia „rzeczywistości” w odmiennych stanach świadomości. W: K. Mudyń (red.), Zdarza się, że myślimy.... (s. 185–203). Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Mudyń, K. (2008). W poszukiwaniu prywatnych orientacji ontologicznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Niehoff, B. P., Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527–556. DOI: 10.2307/256591.
O’Reilly, C., III, Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492–499. DOI:10.1037/0021-9010.71.3.492.
Porter, L.W., Smith, F. J. (1970). The etiology of organizational commitment. Unpublished manuscript, University of California, Irvine.
Price, J. L., Mueller, C. W. (1986). Handbook of organizational measurement. Marshfield (MA): Pitman. DOI: 10.1108/01437729710182260.
Rohim, A., Budhiasa, I. G. S. (2019). Organizational culture as moderator in the relationship between organizational reward on knowledge sharing and employee performance. Journal of Management Development, 38(7), 538–560. DOI: 10.1108/JMD-07- 2018-0190.
Robinson, S. L., Rousseau, D. M. (1994). Violating the psychological contract: Not the exception but the norm. Journal of Organizational Behaviour, 15(3), 245–259.
Saha, S., Kumar, S. P. (2009). Organizational culture as a moderator between affective commitment and job satisfaction. International Journal of Public Sector Management, 31(2), 184–206. DOI: 10.1108/ijpsm-03-2017-0078.
Saha, S., Kumar, S.P. (2017). Organizational culture as a moderator between affective commitment and job satisfaction: Empirical evidence from Indian public sector enterprises. International Journal of Public Sector Management, 31(2), 184–206. DOI: 10.1108/IJPSM-03-2017-0078.
Saunders, M. N. K., Thornhill, A. (2004). Trust and mistrust in organizations: an exploration using an organizational justice framework. European Journal of Work and Organizational Psychology, 13(4), 493–515. DOI: 10.1080/13594320444000182.
Schein, E. H. (1985). Organizational culture and leadership. San Francisco (CA): Jossey-Bass. DOI: 10.1002/hrm.3930240312.
Schein, E. H. (2004). Organizational culture and leadership. San Francisco: Jossey-Buss.
Schein, E. H. (2009). The Corporate Culture Survival Guide. San Francisco: Jossey-Buss.
Schneider, B., Ehrhart, M. G., Macey, W. H. (2013). Organizational climate and culture. Annual Review of Psychology, 64, 361–88. DOI: 10.1146/annurev-psych-113011-143809.
Schoorman, F. D., Mayer, R. C., Davis, J. H. (2007). An Integrative Model of Organizational Trust: Past, Present, and Future. The Academy of Management Review, 32(2), 344–354. DOI:10.5465/amr.2007.24348410
Schoorman, F. D., Mayer, R. C., Davis, J. H. (2016). Empowerment in veterinary cli¬nics: The role of trust in delegation. Journal of Trust Research, 6(1), 76–86. DOI: 10.1080/21515581.2016.1153479.
Seashore, S. E., Lawler, E. E., Mirvis, P., Cammann, C. (1982). Observing and Measuring Organizational Change: A Guide to Field Practice. New York: Wiley.
Sonnenberg, F. K. (1994). Ethics: Trust Me…Trust Me Not. Journal of Business Strategy, 15(1),14–16. DOI: 10.1108/eb039609.
Stocki, R. (2005). Patologie organizacyjne – diagnoza i interwencja. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Stocki, R., Prokopowicz, P., Żmuda, G. (2008). Pełna partycypacja w zarządzaniu. Tajemnica sukcesu największych eksperymentów menedżerskich świata. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer Polska.
Strutyńska, E., Karwowski, M. (2018). Kultura szkoły jako moderator relacji między stresorami w pracy a zaangażowaniem w pracę nauczycieli. Kultura i Edukacja, 119(1), 135–157. DOI: 10.15804/kie.2018.01.09.
Tan, H. H., Tan, Ch. S. (2000). Toward the differentiation of trust in supervisor and trust in organization. Genetic, Social and General Psychology Monographs, 126(2), 241–258.
Tariq, U., Mumtaz, R., Ahmad, H. M., Waheed, A. (2014). Impact of Leader Member Exchange on Organizational Performance and Commitment with Organizational Culture as Moderator: A Non-Monetary Tactic to Enhance. International Journal of Scientific & Engineering Research Outcome, 5(12), 92–100.
Tett, R. P., Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: Path analyses based on meta-analytic findings. Personnel Psychology, 46(2), 259–293. DOI: 10.1111/j.1744-6570.1993.tb00874.x.
Walczak, W. (2012). Wpływ kultury organizacyjnej na skłonność do dzielenia się wiedzą. E-Mentor, 1, 43.
Wang, H., Begley, T., Hui, Ch., Lee, C. (2012). Are the effects of conscientiousness on contextual and innovative performance context specific? Organizational culture as a moderator. The International Journal of Human Resource Management, 23(1), 174–189. DOI: 10.1080/09585192.2011.561246.
Wayne, S. J., Shore, L. M., Liden, R. C. (1997). Perceived organizational support and leader-member exchange: A social exchange perspective. Academy of Management Journal, 40(1), 82–111. DOI: 10.2307/257021.
Yiing, L. H., Ahmad K. Z. B. (2009). The moderating effects of organizational culture on the relationships between leadership behaviour and organizational commitment and between organizational commitment and job satisfaction and performance. Leadership & Organization Development Journal, 30(1), 53–86. DOI: 10.1108/01437730910927106.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
