Logistyka dostaw pszenicy w czasie wojny na Ukrainie

Abstrakt

W 2022 roku świat doświadczył pełnoskalowej inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę prowadzącej do zakłócenia globalnych stosunków gospodarczych. Wojna spowodowała znaczne szkody w gospodarce Ukrainy. Z perspektywy gospodarki światowej, szczególnie ważne były straty w sektorze rolniczym. Wynikało to z faktu braku możliwości przeniesienia działalności gospodarczej i zdolności produkcyjnych do innych, bezpieczniejszych regionów, tak jak robiły to przedsiębiorstwa innych branż.
Znaczna część zbiorów zboża została utracona z powodu wojny, więc biorąc pod uwagę, że Ukraina jest jednym z głównych eksporterów zboża, wiele krajów importujących nie otrzymało zamówionych dostaw w pełnym wymiarze i na czas. Szczególne miejsce w eksporcie zbóż z Ukrainy zajmuje pszenica, która pod względem wartości zajmuje trzecie miejsce, po kukurydzy i ryżu. Warto podkreślić, że eksportowana pszenica jest wykorzystywana zarówno do konsumpcji, jak również jako materiał siewny. Przeszkody w zbiorze, transporcie i eksporcie tego zboża stały się niezwykle pilnym problemem dla krajów, których gospodarki są uzależnione od dostaw ukraińskiej pszenicy.
Celem artykułu jest opracowanie modelu systemu dostaw ukraińskiej pszenicy, zapewniającego bezpieczeństwo żywnościowe dla krajów importujących pogrupowanych według wielkości i stabilności dostaw w warunkach wojny.
Badania przeprowadzono przy użyciu analizy ABC-XYZ. Metoda ta opiera się na wykorzystaniu danych statystycznych dotyczących wielkości dostaw pszenicy z Ukrainy do innych krajów. Zgodnie z tą metodą, kraje importujące zostały pogrupowane pod względem wielkości i stabilności zamówień. Takie podejście pozwalało wskazać grupy krajów, które są strategicznie ważne dla Ukrainy jako eksportera pszenicy.
Jak pokazują wyniki analiz, na początku wojny zmieniło się zachowanie krajów importujących pszenicę. O ile przed 2022 rokiem mogły one swobodnie dywersyfikować kanały dostaw pszenicy, to od rozpoczęcia pełnoskalowej inwazji wiele krajów rezygnowało z dostawy pszenicy z Federacji Rosyjskiej. Uwarunkowania rynku pszenicy pogarszały niekorzystne warunki pogodowe i presja producentów do tworzenia dodatkowych zapasów na własne potrzeby. Stwierdzono, że takie kraje jak Egipt, Indonezja, Maroko, Jemen, Tunezja, Liban i Libia są najbardziej uzależnione od ukraińskiej pszenicy, a ich import jest długookresowy, co pozytywne świadczy o dotychczasowej współpracy z Ukrainą.
Przedstawiony model logistyczny dostaw pszenicy może być dostosowywany do nowych zmian, ale ostatecznym jego celem jest wskazanie rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo żywnościowe na świecie.