Dywergencja zachowań konsumenckich na przykładzie rynku turystycznego

Abstrakt

Celem artykułu jest próba usystematyzowania zjawiska dywergencji zachowań konsumentów. Rozważania skupione zostaną wokół problematyki rynku turystycznego, jako przykładu rynku, na którym mogą zachodzić omawiane zjawiska. Na złożonym rynku turystycznym analiza procesów wynikających z tych procesów jest ważna z uwagi na możliwość indywidualnego podejścia do kompleksowego produktu turystycznego. Artykuł ma charakter przeglądowy, a główną metodą badawczą jest kwerenda literatury. Autorki dokonują przeglądu pojęć zjawiska dywergencji i dokonują usystematyzowania podejść wielu autorów. Zjawisko dywergencji prezentowane jest bowiem w ujęciu ogólnym, psychologicznym (tzw. myślenie dywergencyjne), a także w odniesieniu do procesów rozwoju regionalnego. Rzadziej zjawisko to omawiane jest w odniesieniu do zjawisk rynkowych. Autorki skupiają się właśnie na tym ostatnim podejściu, wykorzystując analizę rynku turystycznego, jako rynku, na którym istnieją warunki zachowań dywergen-cyjnych konsumentów. Cechy produktu turystycznego powodują występowanie zachowań dywergencyjnych w ra-mach usług świadczonych przez dany podmiot turystyczny. Jednocześnie mogą występować rów-nież zachowania konwergencyjne, czyli przeciwstawne do zjawisk dywergencyjnych (na przykład konwergencja wobec usługi noclegowej i dywergencja wobec usługi gastronomicznej danego przedsiębiorstwa hotelowego). W sytuacji nabywania gotowych pakietów, zachowania dywergencyjne nie zdarzają się tak często, jak w przypadku indywidualnego zestawiania usług przez konsumenta, który traktuje produkt turystyczny w ujęciu produktu obszaru. Omawiane procesy współistnieją ze zjawiskami charakteryzującymi współczesny rynek turystyczny po stronie popytu: prosumpcją, indywidualizacją oraz wirtualizacją konsumpcji. Zjawiskiem warunkującym te procesy jest globalizacja.