Powrót kobiet na rynek pracy po przerwie związanej z obowiązkami rodzinnymi w krajach Grupy Wyszehradzkiej w latach 2015–2020
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.2.2Słowa kluczowe:
bierność zawodowa, powrót na rynek pracy, sytuacja kobiet na rynku pracy, Grupa WyszehradzkaAbstrakt
Celem opracowania jest przedstawienie oraz ocena wybranych aspektów związanych z biernością zawodową kobiet spowodowaną obowiązkami opiekuńczymi i powrotem matek na rynek pracy w krajach Grupy Wyszehradzkiej.
Na potrzeby realizacji postawionego celu sformułowano następujące pytania badawcze:
1. Czy obowiązki opiekuńcze stanowią główną przyczynę bierności zawodowej kobiet w krajach Grupy V4?
2. Jaką szansę na powrót z bierności zawodowej do zatrudnienia mają kobiety w krajach Grupy Wyszehradzkiej?
3. Czy fakt posiadania dziecka istotnie wpływa na status kobiet na rynku pracy? Jak ta zależność zmieniała się w czasie i jak duże różnice w tym zakresie występowały pomiędzy badanymi krajami?
4. Czy i w jaki sposób posiadanie dzieci wpływa na podejmowanie przez kobiety pracy w niepełnym wymiarze godzin?
Podstawę analiz stanowiły dane pochodzące z baz Eurostat z lat 2015–2020. Zakres opracowania obejmuje analizę statystyczną i próbę oceny zmian wybranych wskaźników rynku pracy, wśród których można wymienić przepływy kobiet z bierności zawodowej do zatrudnienia, wskaźniki zatrudnienia wśród kobiet z dzieckiem i bez, przyczyny bierności zawodowej kobiet, przyczyny podejmowania przez kobiety pracy na część etatu oraz wpływ posiadania dziecka na status kobiet na rynku pracy oraz odsetek kobiet pracujących w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Z przeprowadzonych analiz wynikają następujące wnioski. Opieka nad dziećmi i inne obowiązki rodzinne stanowiły jedną z najczęstszych przyczyn bierności zawodowej kobiet w krajach Grupy V4. Zwykle posiadanie dziecka wiązało się z niższym odsetkiem zatrudnionych kobiet. W badanych krajach stopy odpływów kobiet z bierności zawodowej do zatrudnienia były zdecydowanie niższe niż w przypadku średniej dla krajów UE. Najmniejszą szansę na powrót z bierności zawodowej do zatrudnienia miały Polki. Zazwyczaj wśród kobiet bezdzietnych wskaźniki zatrudnienia kształtowały się na wyższym poziomie niż w przypadku matek. Obowiązki rodzinne i opiekuńcze stanowiły jeden z najczęstszych powodów podejmowania przez kobiety pracy na część etatu. W badanym okresie odsetek kobiet, które jako przyczynę pracy w niepełnym wymiarze wskazywały opiekę nad dziećmi, wzrósł w każdym z badanych krajów. Kobiety w krajach Grupy V4 korzystały z elastycznego czasu pracy zdecydowanie rzadziej niż kobiety w krajach UE.
Bibliografia
Baszczak, Ł., Kiełczewska, A., Wincewicz, A., Zyzik, R. (2022). Mama wraca do pracy – bariery behawioralne i kierunki wsparcia. Policy Paper, 7, 1–39.
Cytlak, I., Ulaniecka, N. (2018). O trudnych związkach macierzyństwa i rynku pracy. Społeczne i kulturowe uwarunkowania aktywności zawodowej kobiet. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, 80, 105–124. DOI: 10.26349/zn.wsb.w.poznaniu.0080.09.
Dobrowolska, M., Sikora, J. (2019). Bezpieczny powrót do pracy po urodzeniu dziecka. Rola spostrzeganego przez kobiety wsparcia społecznego. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 3–4(128), 139–148.
Eurostat. Employment rate of adults by sex, age groups, educational attainment level, number of children and age of youngest child (%) [LFST_HHEREDCH]. Pobrane z: https://ec.eu-ropa.eu/eurostat/databrowser/view/LFST_HHEREDCH__custom_2846360/bookmark/table?lang=en&bookmarkId=e3de0e35-dca7-4964-84c9-91ed429bf574 (2023.10.14).
Eurostat. EU Labour Force Survey – new methodology from 2021 onwards. Pobrane z: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=EU_Labour_Force_Survey_-_new_methodology_from_2021_onwards#Other_concepts_and_defi¬nitions (2023.10.14).
Eurostat. Inactive population not seeking employment by sex, age and main reason [LFSA_IGAR]. Pobrane z: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/LFSA_IGAR/default/table?lang=en (2023.10.14).
Eurostat. Labour market transitions – annual data [LFSI_LONG_A]. Pobrane z: https:// ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/LFSI_LONG_A/default/table?lang=en&ca-tegory=labour.employ.lfsi.lfsi_long (2023.10.14).
Eurostat. Main reason for part-time employment – Distributions by sex and age (%) [LFSA_ EPGAR]. Pobrane z: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/product/view/lfsa_epgar (2023.10.14).
Eurostat. Number of adults by sex, age groups, number of children, age of youngest child and working status (1 000) [LFST_HHACWNC]. Pobrane z: https://ec.europa.eu/eu-rostat/databrowser/view/LFST_HHACWNC$DEFAULTVIEW/default/table?lang=en (2023.10.14).
Eurostat. Percentage of part-time employment of adults by sex, age groups, number of children and age of youngest child [LFST_HHPTECHI]. Pobrane z: https://ec.euro-pa.eu/eurostat/databrowser/view/lfst_hhptechi/default/table?lang=en (2023.10.14).
Gach, G., Kasianiuk, G., Krzesiński, P., Makowski, C., Sokolińska, K. (2015). Godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych. Raport z badań jakościowych. Lublin: Woje¬wódzki Urząd Pracy w Lublinie.
Haponiuk, M. (2014). Sytuacja kobiet na rynku pracy w Polsce. W: M. Kiełkowska (red.), Rynek pracy wobec zmian demograficznych (s. 38–51). Warszawa: Instytut Obywatelski.
Instytut Analiz Rynku Pracy (2020). Analiza luki zatrudnienia oraz wynagrodzeń kobiet i mężczyzn. Pobrane z: https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/Raport-Analiza-luki-zatrudnienia-oraz-wynagrodzenia_8_05_2020_2.pdf (2023.10.14).
Kiełczewska, A., Kukołowicz, P., Wincewicz, A. (2022). Praca a dom. Wyzwania dla rodziców i ich konsekwencje. Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
Kunasz, M. (2018). Czynniki sprzyjające aktywności i bierności zawodowej w Polsce. Studia i Prace WNEIZ US 51(2), 179–193. DOI: 10.18276/sip.2018.51/2-16.
Lipnicka, M. (2022). Zatrudnienie matek w niepełnym wymiarze czasu pracy – przykład Holandii i Polski. Rocznik Nauk Społecznych, 14(59), 3, 143–160. DOI: 10.18290/ rns22503.9.
Magda, I. (2020). Jak zwiększyć aktywność zawodową kobiet w Polsce? Pobrane z: https://ibs.org.pl/app/uploads/2020/01/IBS-PP-01-2020_PL.pdf (2023.10.14).
Mikołajczyk, M., Stankowska, M. (2021). Aktywność zawodowa a macierzyństwo. Perspektywa matek małych dzieci. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (2022). E-book o najlepszych firmowych praktykach prorodzinnych. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/rodzina/podsumowanie-projektu-firmaprzyjaznarodzinie-z-darmowym-e-bookiem-do-pobrania (2023.10.14).
Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Grupa Wyszehradzka. Pobrane z: https://www.gov. pl/web/dyplomacja/grupa-wyszehradzka (2023.05.02).
Polkowska, D. (2007). Bariery w dostępie kobiet do rynku pracy a kontrakt płci. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1(LXIX), 231–243.
Polski Instytut Ekonomiczny. (2023). Sytuacja kobiet w Polsce z perspektywy społeczno-ekonomicznej. Warszawa. Pobrane z: https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2023/05/PIE-Raport_Sytuacja_kobiet.pdf (2023.10.14).
Praca a obowiązki rodzinne w 2018 r. (2019). Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/praca-a-obowiazki-rodzinne-w-2018-roku,25,3.html (2023.10.14).
Pufal-Struzik, I. (2017). Aktywność zawodowa współczesnych kobiet – trudność w realizacji nowych ról i tradycyjnych obowiązków. Polskie Forum Psychologiczne, 22(2), 247–257. DOI: 10.14656/PFP20170204.
Rękas, M. (2013). Kobiety – matki i ich powrót na rynek pracy po urodzeniu dziecka w badaniach. Wrocław: Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.
Sikora, J. (2019). Konflikt praca–rodzina, rodzina–praca u kobiet powracających do pracy po urodzeniu dziecka. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach.
Turon, H. (2022). The Labour Supply of Mothers. IZA (Institute of Labor Economics) DP, 15312, 1–52. DOI: 10.2139/ssrn.4118213.
Witkowska, D., Kompa, K., Matuszewska-Janica, A. (2019). Sytuacja kobiet na rynku pracy. Wybrane aspekty. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: 10.18778/8142-514-8.
Życie kobiet i mężczyzn w Europie – portret statystyczny (2018). Pobrane z: https://stat. gov.pl/kobiety-i-mezczyzni-w-europie/bloc-3d.html?lang=pl (2023.10.14).
Żydek, M. (2021). Diagnoza sytuacji kobiet na polskim rynku pracy. Rynek Pracy, 180(1), 32–42. DOI: 10.5604/01.3001.0015.7965.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.