Tradycyjne i (po)nowoczesne formy życia rodzinnego w narracji społecznej
Słowa kluczowe:
rodzina jako wartość, tradycyjne formy życia rodzinnego, (po)nowoczesne formy życia rodzinnego, narracja społecznaAbstrakt
W artykule zwracamy uwagę najpierw na klasyczne (tradycyjne) ujęcie rodziny, a następnie na jej różne alternatywne formy. W drugiej części artykułu diagnozujemy w ogromnym skrócie kondycję małżeństwa i rodziny w społeczeństwie polskim, wybierając do tego dwie kwestie szczegółowe: społeczne definicje rodziny i plany życiowe młodych Polaków co do małżeństwa i rodziny. Rodzina jako wartość jest przez Polaków dość wysoko ceniona, jednak w poglądach na nią dokonują się daleko idące zmiany. Nowoczesna mała rodzina w społeczeństwie polskim jest poddana wpływom zsekularyzowanych wartości, norm i wzorów zachowań, nie jest w stanie w pełni zapewnić podstawowej socjalizacji religijno-moralnej. Deinstytucjonalizacja małżeństwa i rodziny oznacza zmiany strukturalne oraz osłabienie normatywnych zobowiązań. Instytucjonalny wymiar rodziny słabnie na rzecz wymiaru partnerskiego, zindywidualizowanego.
Bibliografia
Bauman Z., Razem osobno, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003.
Beck U., Społeczeństwo ryzyka w drodze do innej nowoczesności, tł. S. Cieśla, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
Boguszewski R., Alternatywne modele życia rodzinnego w ocenie młodzieży, „Komunikat z badań CBOS” 2019, nr 42.
Boguszewski R., Rodzina – jej znaczenie i rozumienie, „Komunikat z badań CBOS” 2019, nr 22.
Boguszewski R., Współczesne znaczenie i rozumienie rodziny w Polsce, „Zeszyty Naukowe KUL” 2015, nr 4, s. 127–148.
Bożewicz M., Preferowane i realizowane modele życia rodzinnego, „Komunikat z badań CBOS” 2019, nr 46.
Bożewicz M., Stosunek Polaków do związków homoseksualnych, „Komunikat z badań CBOS” 2019, nr 90.
Brągiel J., Postmodernistyczne przemiany w rodzinie, „Roczniki Pedagogiczne” 2018, nr 4, s. 9–22.
Bruce S., Socjologia. Bardzo krótkie wprowadzenie, tł. M. Stopa, Wydawca Prószyński i S-ka, Warszawa 2000.
Budzyńska E., Małe dzieci mały kłopot? Więziotwórcze funkcje rodziny, w: Więzi międzypokoleniowe w rodzinie i w kulturze, red. W. Świątkiewicz, Studio Noa, Katowice 2012, s. 93–135.
Całe ciało. Rozmowa z prof. Zygmuntem Baumanem o naszej fizyczności, urodzie, modzie i przemijaniu, rozmawiała K. Janowska, „Polityka” 2001, nr 50, s. 46–47.
Czupryński W., Małżeństwo i rodzina w świadomości policjantów na przykładzie studentów Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie. Studium teologicznopastoralne, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2021.
Dyczewski L., Rodzina i jej miejsce w hierarchii wartości młodego pokolenia Europejczyków. Wyniki badań socjologicznych, w: Sytuacja rodziny we współczesnym społeczeństwie – doświadczenia Europy Środkowo-Wschodniej, red. J. Gorbaniuk, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin 2007, s. 22–39.
Dyczewski L., Więź międzypokoleniowa w badaniach socjologicznych, w: Więzi międzypokoleniowe w rodzinie i w kulturze, red. W. Świątkiewicz, Studio Noa, Katowice 2012, s. 9–38.
Frączek Z., Pokoleniowe przemiany społecznej świadomości rodziny, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2011.
Giddens A. [współpraca P. W. Sutton], Socjologia, tł. O. Sara, A. Szulżycka, P. Tomanek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Giddens A., Trzecia droga. Odnowa socjaldemokracji, tł. H. Jankowska, Książka i Wiedza, Warszawa 1999.
Giza-Poleszczuk A., Rodzina i system społeczny, w: Wymiary życia społecznego w Polsce na przełomie XX i XXI wieku, red. M. Marody, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002, s. 272–301.
Goworko-Składanek B., Środowisko rodzinne młodzieży białostockich szkół, w: Styl życia młodzieży Białegostoku. Raport, red. J. Mantur, Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku, Białystok 2019.
Janos A., Mój Bóg. Obraz Boga u współczesnej młodzieży. Studium katechetyczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2020.
Jasińska-Kania A., Przemiany wartości Polaków, „Instytut Idei” 2014, nr 5, s. 53–55.
Kawczyńska-Butrym Z., M. Butrym, Studenci w warszawskich (historycznych) i lubelskich badaniach zachowań związanych ze zdrowiem, w: Studenci lubelskich uczelni. Zachowania związane z ryzykiem zdrowotnym 20 lat później, red. Z. Kawczyńska-Butrym, M. Butrym, E. Czapka, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2015, s. 13–30.
Kosmopolityczny makroświat. Z niemieckim socjologiem Ulrichem Beckiem rozmawia Adam Krzemiński, „Gazeta Wyborcza” 2002, nr 215, s. 16.
Kozak J., Dzieci postmoderny? Studium socjologiczne nad religijnością studentów, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2014.
Kwak A., Alternatywne formy życia rodzinnego w świecie współczesnym. Diagnoza i prognoza, w: Ludzie przełomu tysiąclecia a cywilizacja przyszłości, red. M. Ziółkowski, Wydawnictwo Fundacja Humaniora, Poznań 2001, s. 155–167.
Kwak A., Od rodziny nuklearnej Talcotta Parsonsa do wielości form życia rodzinnego współcześnie, „Roczniki Nauk Społecznych” 2019, nr 4, s. 129–146.
Kwak A., Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2005.
Majkowski W., Czynniki dezintegracji współczesnej rodziny polskiej, Wydawnictwo Księży Sercanów, Kraków 1997.
Mariański J., Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży maturalnej – stałość i zmiana, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
Mariański J., Między sekularyzacją i ewangelizacją. Wartości prorodzinne w świadomości młodzieży szkół średnich, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003.
Mariański J., Rodzina wobec wartości: rozpad czy transformacja?, w: Rodzina: źródło życia i szkoła miłości, red. D. Kornas-Biela, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2001, s. 87–107.
Mariański J., Rodzina współczesna na rozdrożu: kryzys czy transformacja wartości prorodzinnych, w: Pedagogika rodziny, t. 1 (Familiologia), red. M. Marczewski, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Gdańsku, Gdańsk 2016, s. 541–563.
Mariański J., Wartości moralne w świadomości maturzystów puławskich. Raport z badań socjologicznych zrealizowanych w latach 1994–2021, Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie, Lublin 2022.
Marody M., Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna, Warszawa 2014.
Matyjas B., Małżeństwo i rodzina – ich znaczenie i wartość w opiniach młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, w: Obudzić (nie)odkryty potencjał małżeństwa i rodziny, red. A. Rynio, K. Braun, M. Jeziorański, I. Szewczak, Wydawnictwo Episteme, Lublin 2015, s. 91–100.
Młodzi 2018. Cywilizacyjne wyzwania, edukacyjne konieczności, red. K. Szafraniec, A Propos Serwis Wydawniczy Anna Sikorska-Michalska, Warszawa 2019.
Nave-Herz R., Familie, w: Lexikon der Soziologie. Hundert Grundbegriffe, hrsg. von Sina Farzin, Stefan Jordan, Philip Reclam jun., Stuttgart 2008, s. 65–69.
Slany K., Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2002.
Sproncel P., Kultura tymczasowości jako wyzwanie dla duszpasterstwa Kościoła w świetle nauczania papieża Franciszka. Studium teologiczno-pastoralne, Wydawnictwo Scriptum, Kraków 2022.
Stepulak M.Z., Teologiczne i pastoralne uwarunkowania postaw wobec małżeństwa i rodziny w świetle badań studentów, „Warszawskie Studia Teologiczne” 2020, nr 2, s. 70–103.
Such-Pyrgiel M., Człowiek w dobie cyfrowej transformacji. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019.
Szauer R., Między potrzebą doznań a trwałością postaw. Religijność i moralność uczniów szkół średnich i studentów uczelni wyższych w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Studium socjologiczne, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa 2019.
Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963.
Sztompka P., Słownik socjologiczny. 1000 pojęć, Znak Horyzont, Kraków 2020.
Sztompka P., Socjologia. Wykłady o społeczeństwie, Znak Horyzont, Kraków 2021.
Štefaňak O., Wartości moralne maturzystów słowackich. Na przykładzie diecezji spiskiej, Wydawnictwo Norbertinum, Lublin 2013.
Świątkiewicz-Mośny M., Konstruowanie nowych tożsamości w warunkach globalizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015.
Świątkiewicz W., Wartości rodzinne i religijne we współczesnej kulturze polskiej, w: Co po kryzysie? red. G. Skąpska, M.S. Szczepański, Ż. Stasieniuk, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Warszawa 2016, s. 99-117.
Turowski J., Rola rodziny w kształtowaniu kultury. Właściwości strukturalne rodziny i jej zagrożenia, w: Kultura dnia codziennego i świątecznego w rodzinie, red. L. Dyczewski, D. Wadowski, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1998, s. 11–18.
Więckiewicz B., Religia i jej znaczenie w obrazie przyszłego małżeństwa i rodziny w opinii studentów wybranych uczelni, w: Tradycja i innowacja w polu refleksji socjologii religii, red. S.H. Zaręba, I. Borowik, Kontrast, Warszawa 2016, s. 395–415.
Vester H.G., Soziologie der Postmoderne, Quintessenz Verlags-GmbH., München 1993.
Zbyrad T., Małżeństwo i rodzina w procesie przemian sekularyzacyjnych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2020.
Zielińska M., Polska młodzież w czasach nieufności, „Władza Sądzenia” 2015, nr 7, s. 27–35.
