Salutogeneza i koherencja jako kluczowe wymiary wsparcia zdrowia psychicznego
Słowa kluczowe:
salutoeneza, poczucie koherencji, uogólnione zasoby odpornościowe, zdrowie psychiczne, psychologiaAbstrakt
Niniejszy artykuł podejmuje problematykę roli salutogenezy i koherencji jako kluczowych elementów we wspieraniu zdrowia psychicznego. Autorka dokonuje analizy poziomu stresu społecznego oraz opisuje wpływ stresu na zdrowie psychiczne jednostki, ze szczególnym uwzględnieniem roli salutogenezy w efektywnym zarządzaniu stresem. Tekst ma na celu ukazanie powszechności tego zjawiska oraz strategii psychologicznych, społecznych i środowiskowych umożliwiających skuteczne zarządzanie nim, z naciskiem na znaczenie koherencji w mechanizmach radzenia sobie.
W kontekście omawianych zagadnień, autorka prezentuje wyniki badań, które stanowią istotny wkład w zrozumienie mechanizmów wpływających na zdrowie psychiczne jednostek. Ponadto, analizując dostępne badania naukowe, można zauważyć, że dane te potwierdzają potrzebę integracji podejścia salutogenetycznego w promowaniu dobrostanu i odporności na stres wśród społeczeństwa.
Przedstawiony tekst dostarcza kompleksowego przeglądu teoretycznego ram salutogenezy oraz jej praktycznych implikacji dla zrozumienia i radzenia sobie z wyzwaniami zdrowotnymi w dzisiejszym społeczeństwie. Podkreśla znaczenie przyjęcia holistycznego podejścia, które integruje wymiary biologiczne, społeczne, psychologiczne i duchowe w promowaniu dobrostanu i odporności na stres.
Downloads
Bibliografia
Antonovsky A., Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować, Zakład Wydawniczy Letter Quality, Warszawa 1995.
Antonovsky A., The salutogenic model as a theory to guide health promotion, „Health Promotion International” 1996, nr 11(1), s. 11–18.
Darmetko J., Stres pola walki, „Zeszyty Naukowe Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych” 2008, nr 2(148), s. 143–155.
Flis J., Dębski M., Młode Głowy. Otwarcie o zdrowiu psychicznym. Raport z badania dotyczącego zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi w Polsce, Fundacja UNAWEZA, Warszawa 2023.
Jachnis A., Cechy temperamentalne a style radzenia sobie ze stresem, „Studia Psychologica: Theoria Et Praxis” 2000, nr 1, 53–68.
Kaczmarska A., Curyło-Sikora P., Problematyka stresu – przegląd koncepcji, „Hygeia Public Health” 2016, nr 51(4), s. 317–321.
Kulczycka-Dopiera A., Poczucie koherencji i duchowość – czynniki chroniące przed wypaleniem zawodowym osoby, które zajmują się pomocą medyczną i psychospołeczną pacjentom z chorobami nowotworowymi. Doniesienie wstępne, „Psychoonkologia” 2014, nr 2, s. 59–65.
Mittelmark M.B., Bauer G.F., Vaandrager L., Pelikan J.M., Sagy S., Eriksson M., Lindström B., Meier Magistretti C., The Handbook of Salutogenesis, Springer 2022.
Piotrowicz M., Cianciara D., Teoria salutogenezy – nowe podejście do zdrowia i choroby, „Przegląd epidemiologiczny” 2011, nr 65, s. 521–527.
Półtorak M., Stres szkolny – skala problemu i jego symptomatologia w postrzeganiu uczniów. Doniesienia z badań, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2018, nr 2, s. 47–58.
Rynkiewicz-Andryśkiewicz M., Andryśkiewicz P., Curyło M., Czernicki J., Analiza przydatności oceny poziomu poczucia koherencji w chorobach somatycznych i psychicznych, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie” 2014, nr 4, s. 365–374.
Sygit-Kowalkowska E., Radzenie sobie ze stresem jako zachowanie zdrowotne człowieka – perspektywa psychologiczna, „Hygeia Public Health” 2014, nr 49(2), s. 202–208.
Szredzińska R., Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży [w:] Dzieci się liczą 2022. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce, red. M. Sajkowska, R. Szredzińska, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, 2022, s. 136–157.
Terelak J.F., Stres [w:] „Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku”, t. 5, red. T. Pilch, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2012.
WHO, Strengthening mental health promotion, Fact Sheest, 2001, (220), https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-strengthening-our-response.
Woźniak W., Piekarski W., Metody walki ze stresem, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2005, nr 14, s. 257–264.
Zboralski K., Florkowski A., Talarowska-Bogusz M., Macander M., Szubert S., Gałecki P., Salutogeneza – rozszerzenie możliwości dla lekarza, „Polski Merkuriusz Lekarski” 2008, XXV, Supl. 1,47, s. 47–48.
Zielińska A., Radzenie sobie z sytuacją stresową jako jeden z czynników modyfikujących zachowanie jednostki, „Zeszyty Naukowe – Wyższa Szkoła Gospodarki Krajowej w Kutnie” 2002, IV, s. 223–244.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Rzeszowskie Studia Socjologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
