Synektyka Kornela Makuszyńskiego

Abstrakt

Synektyka według jej twórcy, Williama J.J. Gordona, oznacza posługiwanie się analogią w dążeniu do zrozumienia problemu i wypracowania skutecznego (twórczego, często też oryginalnego) rozwiązania. U jej podstaw tkwi zrozumienie inności, niezwykłości oraz zastosowanie metafory opartej na analogii po to, by spojrzeć na problem z innej perspektywy. Procedura synektyczna składa się z kilku etapów, których podstawą jest myślenie metaforyczne oparte na szczegółowych heurystykach zwanych analogiami. W.J.J. Gordon wyróżnia cztery ich rodzaje: bezpośrednią (prosta), personalną (osobista), symboliczną i fantastyczną. Wszystkie można znaleźć w powieści Szatan z siódmej klasy (1937) Kornela Makuszyńskiego. Skonstruowana przez niego postać literacka, detektyw-amator (Adam Cisowski), stosując różne techniki rozwiązywania problemów, korzysta z palety możliwości, które „podpowiada” synektyka. Pisarz wyposaża również swojego bohatera w cechy, które charakteryzują tzw. ucznia zdolnego (talent detektywistyczny oparty jednocześnie na logicznym rozumowaniu i wychodzeniu poza schemat myślenia konwergencyjnego). Przy okazji sam autor odsłania własny talent epicki (m.in. oryginalność w prowadzeniu bohatera i kształtowaniu fabuły).