Od wytwarzania ręcznego do masowego. Produkcja obuwia w Polsce w XX i na początku XXI wieku
DOI:
https://doi.org/10.15584/johass.2025.2.4Słowa kluczowe:
produkcja obuwia, branża obuwnicza, sektor skórzany, firmy obuwniczeAbstrakt
W produkcji i handlu obuwiem zaszły w minionym stuleciu istotne zmiany. Miejsce dominującej ręcznej wytwórczości rzemieślniczej zajęła produkcja masowa. Na ziemiach polskich pierwsze fabryki maszynowej produkcji butów czeskiego przedsiębiorcy T. Baty powstały w dwudziestoleciu międzywojennym. Rozbudowa i nowe inwestycje w fabrykach obuwniczych przypadły na przełom lat 50. i 60. Wielkość obuwia produkowanego w kraju wzrastała do końca lat 70., w kolejnej dekadzie utrzymała się na stałym poziomie. O kondycji polskich fabryk obuwniczych i kształcie współczesnego rynku obuwniczego zadecydowało kilka czynników, w tym widoczny w tej branży proces deindustrializacji, import do kraju obuwia z krajów azjatyckich, a także polityka celna. Zmiany gustów i upodobań konsumentów, rosnące zapotrzebowanie na obuwie specjalistyczne stały się podstawą umacniania rynkowej pozycji małych firm obuwniczych.
Downloads
Bibliografia
Banaś J., 2024, Stopa okopowa zmorą wojny pozycyjnej, „Gazeta Wyborcza” z 13.09; https://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,31258647,stopa-okopowa-zmora-wojny-pozycyjnej-palce-u-nog-najpierw.html (dostęp: 9.12.2024).
Barbasiewicz M., 2013, Ludzie interesu w przedwojennej Polsce. Przedsiębiorcy ‒ filantropi ‒ kapitaliści, Warszawa, s. 298‒313.
Boćkowska A., 2020, Mężczyzna w jednych butach (na rok), „Gazeta Wyborcza”, wydanie specjalne z czerwca.
Borejza T., 2024, Był stolicą polskich butów. Dziś wita chińskim marketem, https://smoglab.pl/chelmek-byl-stolica-polskich-butow-wita-chinskim-marketem/ (dostęp: 9.09.2024).
Cekota A., 2022, Entrepreneur extraordinery. Tomas Bata, Bata.
Czechanowski P., 2018, Marki uznane czy marki wschodzące? Strategie tworzenia i zarządzania markami w przedsiębiorstwach odzieżowych i obuwniczych na GPW w Warszawie [w:] O marce, red. S. Kamosiński, R. Pacanowska, Poznań, s. 95‒100.
Donimirski J., 2016, Małopolskie zagłębie obuwnicze, czyli polskie buty idą w świat, „Gazeta Wyborcza” z 14.11, https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,112587,20965603, malopolskie-zaglebie-obuwnicze-czyli-polskie-buty-ida-w-swiat.html (dostęp: 28.08.2024).
Ilustrowana historia strojów. W co ubierali się ludzie, czyli moda od czasów starożytnych do XIX wieku, 2008, Warszawa.
Dzieje Gniezna, 2016, red. J. Dobosz, Gniezno.
Historia Polski w liczbach, 2006, t. 2: Gospodarka, Warszawa.
Historia Słupska, 1981, red. S. Gierszewski, Poznań.
Historia Syreny, https://syrena1817.pl/ (dostęp: 12.10.2024).
Jego wysokość but, 2020, red. M. Wrześniak, Warszawa.
https://www.converse.com/uk/en/our-story/about-us.html
Kamosiński S., 2007, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950‒1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań.
Kamosinski S., 2008, Przemiany w strukturze przemysłu wielkopolskiego w latach 1919‒1939, Poznań.
Kamosiński S., 2020, Reklama w prasie dwudziestolecia międzywojennego jako narzędzie kreowanie nowoczesnego konsumenta i modernizacji życia codziennego [w:] Przemiany modernizacyjne w Drugiej Rzeczypospolitej, red. P. Grata, Rzeszów.
Kienzler I., 2017, Kultowe marki PRL, „Kronika PRL 1944‒1989”, t. 40.
Knight Ph., 2016, Sztuka zwycięstwa. Wspomnienia twórcy Nike, Poznań.
Korczyński P., 2022, Trzy pary skarpet, „Polska Zbrojna” z 2.12, https://polska-zbrojna.pl/Mobile/ArticleShow/38570 (dostęp: 9.12. 2024).
Kostrzewski L., Miączyński P., 2015, Fortuna po polsku, Warszawa.
Koziczyński B., 2011, 333 popkultowe rzeczy. Lata 90., Czerwonak.
Krakowski A., 2011, Pollywood. Jak stworzyliśmy Hollywood, Relacja pamiętnikarska w autobiografii Jacka Wernera. Warszawa.
Kuciel-Frydryszak J., Chłopki. Opowieść o naszych prababkach, Marginesy, Warszawa 2023.
Lisiak H., 1992, Paderewski, Poznań.
Minksztym J., 2020, „Trza być w butach na weselu”. Obuwie ludowe w Polsce [w:] Jego wysokość but, red. M. Wrześniak, Warszawa, s. 83‒114.
Mojżyn N., 2020, Obuwie pontyfikalne [w:] Jego wysokość but, red. M. Wrześniak, Warszawa, s. 63‒82.
Orliński W., 2019, Człowiek, który wynalazł Internet. Biografia Paula Barana, Warszawa.
Pacanowska R., 2015, Polscy przedsiębiorcy z Dolnego Śląska. Casus D. Miłka twórcy sieci CCC [w:] Kresy Zachodnie. Gospodarcze i społeczne znaczenie polskich Kresów, red. T. Głowiński, Wrocław, s. 291‒311.
Płatek Ł., 2013, Uwarunkowania działalności firmy Bata w dwudziestoleciu międzywojennym, „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis, Studia Historica” XIV, nr 139.
Płatek Ł., 2022, Organizacja i potencjał polskiego przemysłu obuwniczego w latach 1918‒1939 oraz wybrane aspekty jego funkcjonowania na przykładzie fabryk w Chełmku, Radomiu i Nowym Targu [rozprawa doktorska], Kraków.
Praca za grosik. Realia pracy w przemyśle obuwniczym Albanii, Bośni i Hercegowiny, Macedonii, Rumunii i Słowacji. Raport.
Raport o stanie branży obuwniczej w Polsce, 2023, Polska Izba Przemysłu Skórzanego.
Raport. W stronę lepszych rozwiązań. Dobre praktyki w przemyśle obuwniczym, 2017, Fundacja Kupuj Buty Odpowiedzialnie.
Raport sektorowy. Odzież i obuwie, 2023, Dom Maklerski Banku BPS.
Serweta W., Olejniczak Z., 2015, Rynek obuwia w Polsce na przestrzeni lat 2010‒2015, „Technologia i Jakość Wyrobów” 60.
Skarżyński M., 2018, Logistyka amerykańska w wojnach światowych 1914‒1945, Kalisz.
Sulińska A., 2020, Wniebowzięte. O stewardessach w PRL, Wołowiec.
Szczepaniak M., 2020, Dzieje gnieźnieńskiego rzemiosła cechowego, Gniezno.
Wichniewicz R., 50. rocznica otwarcia fabryk obuwia Polania, 1922, https://gniezno24.com/historia/6921/50-rocznica-otwarcia-fabryki-obuwia-polania/
Wielkopolskie Zakłady Obuwia Polania w Gnieźnie; https://gniezno.naszemiasto.pl/wielkopolskie-zaklady-obuwia-polania-w-gnieznie-na/ar/c1-7269981; https://gniezno24.com/historia/6921/50-rocznica-otwarcia-fabryki-obuwia-polania/Wyspiański S., 2019, Wesele, Warszawa.
Zasiadczyk A., Krasicki A., 2019, Polskie firmy rodzinne. Opowieść o sile tradycji, Warszawa.
Zawistowski A., 2017, Bilety do sklepu. Handel reglamentowany w PRL, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
