From Grabownica Starzeńska to Lviv. On the artistic path of Jan Czubski, a Karol Mikuli’s student
Keywords:
Jan Czubski, music, education, Galicia, Lviv, Rzeszów, Grabownica StarzeńskaAbstract
The present study is devoted to Jan Czubski (1841–1902), a Polish composer and music teacher, choir organizer and conductor, animator of the musical life in Galicia who was born in the village of Grabownica Starzeńska (today Podkarpackie Province). The author discusses the path of education and professional career of a musician brought up in a poor peasant family who as a youngster went to study music in Lviv and where he then was involved in pedagogical and artistic activities for over 20 years.
He earned his recognition not only in the Galician community but also in other areas of Poland as an excellent teacher and popularizer of choral song and the author of songbooks which entered the permanent canon of school music education in Galicia. Jan Czubski deserves admiration for his career path which started in Lviv and continued in Rzeszów (between 1892–1902) in view of the difficult access to education for rural youth in Galicia, especially in the preautonomous period.
Downloads
References
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie: Rkps 6494 IV, Korespondencja Józefa Ignacego Kraszewskiego. Seria III: Listy z lat 1863–1887, t. 34. Rkps 8077 III, Korespondencja Michała Bobrzyńskiego – od września 1890 wiceprezydenta Rady Szkolnej Krajowej – z lat 1890–1891.
Alfabetyczny spis członków lwowskiego oddziału Towarzystwa Pedagogicznego od założenia do roku 1894 [w:] W. Brzeziński, Historia lwowskiego oddziału Towarzystwa Pedagogicznego. W 25-letnią rocznicę istnienia, Lwów 1894.
Bursa S., Jan Czubski (Wspomnienie), „Głos Rzeszowski” 1902, nr 46, s. 1–2.
C.K. seminarya nauczycielskie męskie i żeńskie Królestwa Galicyi i Wielkiego Księstwa Krakowskiego w okresie 1871–1896. Pamiętnik, wydany z powodu ćwierćwiekowego jubileuszu galicyjskich seminariów nauczycielskich, obchodzonego we Lwowie w dniach 19, 20 i 21 listopada 1896 r., Lwów 1897.
Katalog wydawnictw i komiksów Księgarni Polskiej B. Połonieckiego we Lwowie, [Lwów] 1922.
Katalog utworów muzycznych na mandolinę lub skrzypce oraz zespoły mandolinowe, Warszawa 1931.
Kochajmy się. Rewia w 2 częściach w 15 obrazach pióra Wiktora Budzyńskiego, [s.l.] [1942–1943].
Kolędy na 3 głosy żeńskie oprac. S. Bursa, Kraków 1932, nakładem autora. Główny skład w Księgarni Teodora Gieszczykiewicza, druk Zakłady Graficzne „Styl”.
Koncert Jubileuszowy Tow. Śpiewu i Dramatu „Nowe Życie”, [Chicago] 1932.
Księga Pamiątkowa 70-lecia Państwowego Gimnazjum imienia Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle 1868–1938, [Jasło 1938].
Lwowskie Towarzystwo Śpiewacze „Bard”.Z pieśnią do bratnich serc… W 30-lecie założenia 1907–1937, Lwów 1937.
Ojców naszych śpiew. Pieśni patriotyczne, wybór i oprac. M. Straszewicz, oprac. muz. B. Grzesik, Komorów 1992.
Pamiętnik V. Zjazdu Śląskich Towarzystw Śpiewaczych w Katowicach i Król. Hucie dnia 28 i 29 czerwca 1925, Katowice 1925.
Wspomnienia o rodzinie Załuskich w XIX stuleciu, Kraków 1907.
Sprawozdanie Dyrekcji Państw. Seminarjum Nauczycielskiego Męskiego im. Stanisława Staszica w Rzeszowie za rok szkolny 1935/36, Rzeszów 1936.
Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyium I Wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1916, Nowy Sącz 1916.
Sprawozdanie Dyrektora c.k. IV Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1884, Lwów 1884.
Sprawozdanie […] za rok szkolny 1886, Lwów 1886.
Sprawozdanie […] za rok szkolny 1887, Lwów 1887.
Sprawozdanie […] za rok szkolny 1888, Lwów 1888.
Sprawozdanie […] za rok szkolny 1890, Lwów 1890.
Sprawozdanie […] za rok szkolny 1891, Lwów 1891.
Sprawozdanie z czynności Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Rzeszowie za rok 1892, Rzeszów 1893.
Sprawozdanie… za rok 1893, Rzeszów 1894.
Sprawozdanie… za rok 1894, Rzeszów 1895.
Sprawozdanie… za rok 1895, Rzeszów 1896.
Sprawozdanie… za rok 1896, Rzeszów 1897.
ulubionych kolęd na chór męski, zebrał i wydał Marian Signio, Lwów [ca. 1890], Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta.
Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskim na rok 1872, Lwów 1872.
Szematyzm […] na rok 1873, Lwów 1873.
Szematyzm […] na rok 1874, Lwów 1874.
Szematyzm […] na rok 1875, Lwów 1875.
Szematyzm […] na rok 1876, Lwów 1876.
Szematyzm […] na rok 1877, Lwów 1877.
Szematyzm […] na rok 1880, Lwów 1880.
Szematyzm […] na rok 1886, Lwów 1886.
Szematyzm […] na rok 1890, Lwów 1890.
Szematyzm […] na rok 1891, Lwów 1891.
Szematyzm […] na rok 1892, Lwów 1892.
Szematyzm […] na rok1893, Lwów 1893.
Szematyzm […] na rok1894, Lwów 1894.
Szematyzm […] na rok 1895, Lwów 1895.
Szematyzm […] na rok 1896, Lwów 1896.
Szematyzm […] na rok 1897, Lwów 1897.
Szematyzm […] na rok 1898, Lwów 1898.
Szematyzm […] na rok 1899, Lwów 1899.
Szematyzm […] na rok 1900, Lwów 1900.
Szematyzm […] na rok 1901, Lwów 1901.
Szematyzm […] na rok 1902, Lwów 1902.
Szkoła na skrzypce ułożył J. Czubski, Lwów–Warszawa [ca. 1890], Nakład Księgarni Polskiej Bernarda Połonieckiego.
Śpiewniczek młodzieży polskiej zawierający dawne i nowsze pieśni z muzyką na 1, 2 i 3 głosy oprac. W. Świerczek, z. I, Kraków 1917.
Śpiewnik dla szkół ludowych i wydziałowych ułożył T. Szypuła, Kraków 1913.
Śpiewnik polski dla ochronek, szkół ludowych i wydziałowych ułożył Jan Czubski. Część I: Dla ochronek i klasy I, Lwów 1880, nakładem Towarzystwa Pedagogicznego; Część II: Dla klasy II. i III., Lwów 1881; Część III: Dla klasy IV., V. i VI., Lwów 1882; Część IV: Śpiewy kościelne, Lwów 1886.
Śpiewnik sokoli. Zebrał i ułożył Fr. Barański, Kraków 1896.
Śpiewnik szkolny na jeden, dwa i trzy głosy, Poznań 1920.
Wacholc M., Solfeż elementarny. Podręcznik dla klasy II szkoły muzycznej I stopnia, wyd. 3, Warszawa 2010.
Wiązanka pieśni polskich zebrał i ułożył na dwa głosy dla młodzieży J. Czubski, Lwów 1890, nakładem Komitetu kolonijnego.
Zbiór pieśni polskich (na dwa głosy), oprac. J. Leo, Jerozolima 1944.
„Biesiada Literacka” 1881, nr 307.
„Bluszcz” 1882, nr 8.
„Czas” 1878, nr 101–102, nr 104; 1880, nr 172; 1887, nr 226; 1890, nr 184.
„Drwęca” 1935, nr 86.
„Dziennik Polski” 1888, nr 80; 1891, nr 175.
„Dziennik Poznański” 1916, nr 204.
„Dziennik Urzędowy c. k. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi w zakresie szkół ludowych” 1899, nr 40.
„Echo Muzyczne” 1882, nr 11.
„Echo Przemyskie” 1898, nr 50; 1902, nr 57.
„Fala” 1934, nr 6.
„Gazeta Lwowska” 1880, nr 111; 1887, nr 223; 1889, nr 97; 1890, nr 212; 1891, nr 102, nr 125; 1892, nr 60, nr 104, nr 127; 1902, nr 251.
„Gazeta Narodowa” 1877, nr 255; 1881, nr 246; 1884, nr 294; 1887, nr 4; 1888, nr 289; 1890, nr 47; 1893, nr 2; 1891, nr 125; 1892, nr 284; 1902, nr 270.
„Głos Rzeszowski” 1898, nr 24, nr 26–27; 1899, nr 10, nr 19, nr 38–39; 1901, nr 43, nr 49; 1902, nr 44.
„Jarociński Orędownik Powiatowy” 1933, nr 28.
„Kurier Poznański” 1907, nr 143.
„Kurier Rzeszowski” 1894, nr 1–2, nr 13; 1895, nr 52–54.
„Kurier Teatralny Lwowski” 1870, nr 5; 1871, nr 43.
„Kurier Warszawski” 1922, nr 134 (wyd. wieczorne).
„Przedświt” 1895, nr 2.
„Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuki” 1902, nr 45.
„Przewodnik Gimnastyczny Sokół” 1886, R. 6, nr 6.
„Słowo Polskie” 1904, nr 326.
„Szkoła” 1880, nr 19; 1881, nr 42, nr 48, nr 50–51; 1886, nr 7, nr 31.
„Tygodnik Ilustrowany” 1902, nr 47.
„Tygodnik Mód i Powieści” 1880, nr 39; 1882, nr 5, nr 22; 1883, nr 3; 1911, nr 27.
„Zdrojowiska” 1898, nr 13.
„Ziemia Rzeszowska” 1929, nr 51.
Burczyk M., Otakar Ševčík – ojciec nowoczesnej pedagogiki skrzypcowej, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Edukacja Muzyczna” 2014, z. 9, red. M. Popowska, s. 49–61.
Hanke R., Silesia cantat. Dzieje polskiego śpiewactwa kościelnego na Śląsku, Katowice 1996.
Hordyński W., Czubski Jan [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938, s. 372.
Janczewska-Sołomko K., Dyskopedia poloników do roku 1918, t. 1, Warszawa 2002.
Janczewska-Sołomko K., Rożniatowska B., Muzycy pedagodzy urodzeni do 1871 roku w kulturze polskiej. Leksykon, Warszawa 2018.
Kamińska-Kwak J., Czubski Jan [w:] Encyklopedia Rzeszowa, [red. naczelny J. Draus], Rzeszów 2004, s. 74; wyd. 2, Rzeszów 2011, s. 101.
Kwilecki A., Załuscy w Iwoniczu 1799–1944, Kórnik 1993.
Łopuszański B., Ostaszewski Teofil Wojciech [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 24, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1979, s. 459–460.
Mazepa L., Szkolnictwo muzyczne Lwowa w okresie austriackim (1772–1918) [w:] Musica Galiciana. Kultura muzyczna Galicji w kontekście stosunków polsko-ukraińskich (od doby piastowsko-książęcej do roku 1945), t. 1, red. L. Mazepa, Rzeszów 1997, s. 81–102.
Meissner A., Edukacja młodzieży chłopskiej w Galicji doby autonomicznej, „Biuletyn Historii Wychowania” 2007, nr 23, s. 21–33.
Meissner A., Nauczyciele muzyki w galicyjskich zakładach kształcenia nauczycieli w latach 1871–1918 [w:] Musica Galiciana, Kultura muzyczna Galicji w kontekście stosunków polsko-ukraińskich (od doby piastowsko-książęcej do roku 1945), t. 3, red. L. Mazepa, Rzeszów 1999, s. 197–215.
Meissner A., Spór o duszę polskiego nauczyciela. Społeczeństwo galicyjskie wobec problemów kształcenie nauczycieli, Rzeszów 1999. Seria: „Galicja i jej dziedzictwo”, t. 11.
Meissner-Łozińska J., Czubski Jan (1841–1902) [w:] Słownik biograficzny twórców oświaty i kultury XIX i XX wieku Polski południowo-wschodniej, red. A. Meissner, K. Szmyd, Rzeszów 2011, s. 85.
Motyka J., Wychowanie muzyczne młodzieży w środkowej części Galicji w okresie autonomicznym (1867–1914), Rzeszów 2018.
Ostaszewski J., Ostaszewski Kazimierz [w:] Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 2, Warszawa 2016, s. 55.
Ostrowski R., Grabownica Starzeńska. Kartki z dziejów wsi, Grabownica Starzeńska–Brzozów–Rzeszów 2009.
Pięta-Kowalik S., Portret Wiktora Zbyszewskiego w kompozycji Jana Czubskiego – przypomnienie sylwetki rzeszowskiego patrioty, „Dydaktyka Polonistyczna” 2018, nr 4(13), s. 74–81.
Pięta-Kowalik S., Odsłonięcie pomnika Adama Mickiewicza – scena z życia dziewiętnastowiecznego Rzeszowa utrwalona w kompozycji Jana Czubskiego, „Kamerton” 2017, nr 61, s. 125–133.
Półwiekowa przeszłość Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Rękodzielniczej „Skała” we Lwowie, oprac. J. Białynia Chołodecki, Lwów 1906.
Reiss J., Czubski Jan [w:] Słownik muzyków polskich, t. 1, red. J. Chomiński, Kraków 1964, s. 98.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 2, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1881.
Smoliński J., Lwowska Fala na wojennym szlaku (1939–1946), red. J. Gmitruk, T. Skoczek, Warszawa 2021.
Zaluski I., A Polish Family in Music, „Contemporary Review” 1997, vol. 270, no. 1573, s. 94–99.
Życzkowski J., Gaudeamus igitur… Dzieje Krakowskiego Chóru Akademickiego, ostatni rozdział napisał, całość oprac. i przypisami opatrzył S. Has, Kraków 1977.
Горак Я., Ігнацій Гунєвич і формування Анатоля Вахнянина як музиканта (до історії українсько-польських взаємин) [w:] Musica Galiciana. Kultura muzyczna Galicji w kontekście stosunków polsko-ukraińskich (od doby piastowsko-książęcej do roku 1945), t. 5, red. L. Mazepa, Rzeszów 2000, s. 219–224.
Мазепа Л., Сторінки музичного минулого Львова (з неопублікованого), Львів 2001.
Мазепа Л., Мазепа T., Шлях до Музичної Академії у Львові, t . 1: Від доби міських музикантів до Консерваторії [поч. ХV ст. – до 1939 р.], Львів 2003.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Musica Galiciana. Kultura muzyczna Galicji w kontekście stosunków polsko-ukraińskich
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
