Zagrożony rozwój wschodniej Polski? – Rola uniwersytetów w absorpcji kapitału ludzkiego
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.3.4Słowa kluczowe:
depopulacja, promocja, edukacja, innowacje, rozwójAbstrakt
Celem artykułu było określenie roli, jaką pełni uniwersytet w ogóle czynników „przyciągania” kapitału ludzkiego do wybranych obszarów geograficznych, jak również wskazanie rekomendacji z zakresu marketingu uczelni.
Zakładając, że najważniejszym czynnikiem trwałości rozwoju społeczno-gospodarczego jest kapitał ludzki założono, iż rozwój polskich regionów będzie zależał od zdolności uniwersytetów do pozyskiwania kapitału ludzkiego zarówno z obszaru danego województwa, jak i zdolności do rywalizacji z innymi jednostkami akademickimi o absolwentów szkół średnich w kraju. Potrzeba rywalizacji wynika bezpośrednio ze zmian demograficznych, które prowadzą do ograniczania tempa przyrostu liczby ludności w regionach.
Przestrzennie, na kanwie teoretycznej, badanymi podmiotami są stolice województw wschodniej Polski, tj. Olsztyn, Białystok, Lublin, Rzeszów. Ze względu na swoje położenie, peryferyjność na tle UE i Polski, poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, stanowią modelowe przykłady obszarów poddawanych utracie kapitału ludzkiego.
W trakcie prac wykorzystano przegląd literatury polskiej i obcojęzycznej celem weryfikacji założenia o istocie edukacji wyższej wśród czynników endogenicznych rozwoju regionalnego. Następnie, na bazie opracowań statystycznych, m.in. Głównego Urzędu Statystycznego i właściwych ministerstw dokonano porównania podmiotów badawczych i JST, w których są zlokalizowane. Badania
ankietowe i wywiady pozwoliły na ocenę mobilności młodych osób.
Stwierdzono, iż uniwersytety odgrywają kluczową rolę w zakresie absorpcji kapitału ludzkiego o relatywnie wysokiej skłonności do migracji. Ponadto przygotowano rekomendacje dotyczące zakresu promocji uczelni, tak by w jak najwyższym stopniu odpowiadały oczekiwaniom maturzystów.
Bibliografia
Atoyan, R.V. (2016). Emigration and its Economic Impact on Eastern Europe. International Monetary Fund, 7, 30–34. DOI: 10.5089/9781475576368.006.
Boucher, G., Conway, C., Meer, D. (2003). Tiers of Engagement by Universities in their Region’s Development. Regional Studies, 37(9), 887–897. DOI: 10.1080/0034340032000143896.
Bugowski, Ł.K. (2020). Kapitał ludzki jako endogeniczny czynnik rozwoju regionalnego w Polsce Wschodniej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Busłowska, A. (2022). Zróżnicowanie rozwoju miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich w Polsce. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 70(2), 70–85. DOI: 10.15584/nsawg.2022.2.5.
Domański, R. (1993). Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy. Warszawa: PWN.
European Commission. (2023). Intra-EU Labour Mobility at a Glance 2022, European Union, Brussels, 3. Retrieved from: https://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=26779&langId=en (2023.09.16).
Florida, R. (1995). Toward the learning region. Futures, 27(5), 255–277. DOI: 10.1016/0016-3287(95)00021-N.
Gaczek, W. (2010). Miasta jako bieguny rozwoju w polskiej przestrzeni – polaryzacja czy konwergencja. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 161, 88–109.
Gołaszewska-Kaczan, U. (2014). Wiedza jako element budujący kapitał ludzki. Optimum. Studia Ekonomiczne, 4(70), 90–100. DOI: 10.15290/ose.2014.04.70.07.
Górny, A., Kaczmarczyk, P. (2003). Uwarunkowania i mechanizmy migracji zarobkowych w świetle wybranych koncepcji teoretycznych, ISS UW. Prace Migracyjne, 49, 17–22.
GUS. Bank Danych Lokalnych, Kategoria: Szkolnictwo wyższe, Grupa: uczelnie, studenci, absolwenci. Retrieved from: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/metadane/ (2023.09.11).
GUS. (2021). Kapitał ludzki w Polsce w latach 2016–2020. Gdańsk: GUS.
GUS. (2023a). Liczba osób które przystąpiły/zdały egzamin maturalny. Retrieved from: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/liczba-osob-ktore-przystapilyzdaly-egzamin-maturalny,15,1.html (2023.10.12).
GUS. (2023b). Prognoza ludności na lata 2023–2060. Warszawa: GUS.
Häußermann, H., Siebel, W. (1988). Die Schrumpfende Stadt und die Stadtsoziologie. In: J. Friedrichs (ed.), Soziologische Stadtforschung. Kölner Zietschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, vol. 29 (pp. 79–93). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden. DOI: 10.1007/978-3-322-83617-5_5.
Herbst, M. (2007). Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Herbst, M., Sobotka, A. (2014). Mobilność społeczna i przestrzenna w kontekście wyborów edukacyjnych. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Hrynkiewicz, J. (2020). Depopulacja wyzwaniem polityki ludnościowej. In: J. Hrynkiewicz, G. Ślusarz (eds.), Depopulacja. Uwarunkowania i konsekwencje (pp. 19–37). Warszawa: GUS.
Jak rosło nasze miasto. Retrieved from z: https://www.erzeszow.pl/print/692/13520 (2023.10.22).
Jończy, R., Dolińska, A. (2016). Charakter i kierunki migracji pomaturalnych młodzieży na przykładzie województwa dolnośląskiego. In: M. Butrymowicz, P. Kroczek (eds.), Prawne i ekonomiczne aspekty migracji (pp. 51–68). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kaempf, S., Singh, S. (1987). The Brain drain problem: its causes, consequences, remedies and the role of Unesco in this regard, UNESCO, 127 EX/SP/Rap.2, Paris, 5. Retrieved from: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000075299 (2023.08.27).
Lee, E. (1966). A Theory of Migration. From: Górny, A., Kaczmarczyk, P. (2003). Uwarunkowania i mechanizmy migracji zarobkowych w świetle wybranych koncepcji teoretycznych. Prace Migracyjne Instytutu Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, 49, 17–22.
Martin, R., Simmie, J. (2008). The theoretical bases of urban competitiveness: does proximity matter? Revue d’Économie Régionale & Urbaine, 3, 333–351. DOI: 10.3917/reru.083.0333, 335.
MEiN. Bohaterowie konkursu IDUB, czyli najlepsze uczelnie w kraju. Retrieved from: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/bohaterowie-konkursu-idub-czyli-najlepsze-uczelnie-w-kraju (2023.09.03).
MEiN. Wykaz uczelni publicznych nadzorowanych przez Ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego – publiczne uczelnie akademickie. Retrieved from: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/wykaz-uczelni-publicznych-nadzorowanych-przez-ministra-wlasciwego-ds-szkolnictwa-wyzszego-publiczne-uczelnie-akademickie (2023.09.15).
MFiPR. (2022). Krajowa Polityka Miejska 2030. Warszawa: MFiPR.
Piontek, W. (2019). Depopulation in the Concept of Sustainable Development. Rocznik Ochrona Środowiska, 21(1), 523–542.
Piotrowska-Piątek, A. (2014). Szkoły wyższe jako czynnik rozwoju regionalnego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 28, 37–49. DOI: 10.14746/rrpr.2014.28.04.
Proniewski, M. (1996). Polityka kształcenia jako czynnik rozwoju regionalnego na przykładzie Niemiec. Białystok: Wydawnictwo Filii Uniwersytetu Warszawskiego.
Ranking Uczelni Akademickich 2022. Retrieved from: https://ranking.perspektywy.pl/2022/ranking/ranking-uczelni-akademickich (2023.08.30).
Rogowski, J. (2006). Kapitał ludzki a wzrost regionu. In: A.F. Bocian (ed.), Podlasie – kierunki zmian (pp. 121–131). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Strahl, D. (2000). Rola uczelni wyższych w rozwoju regionalnym. In: J. Dietl, Z. Sapijaszka (eds.), Rola wyższej uczelni w rozwoju społecznym i ekonomicznym regionu, (pp. 19– 41). Łódź: Wydawnictwo Fundacji Edukacyjnej Przedsiębiorczości.
Szmit, M. (2012). Rola uczelni wyższych w procesie rozwoju regionalnego: studium przypadku. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 28, 228–235.
Tzouganatou, S.G. (2022). The Ageing Population of the European Union: Challenges and Prospects. Policy Briefs Series, Hellenic Association of Political Scientists, 3(1), 207–208. DOI: 10.12681/hapscpbs.31010.
Winiarski, B. (1999). Czynniki konkurencyjności regionów. In: M. Klamut (ed.), Konkurencyjność regionów, (pp. 48–56). Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu.
World Economic Forum. (2019). Global Competitiveness Report 2019. Retrieved from: https://www.weforum.org/reports/global-competitiveness-report-2019 (2023.09.28).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
