Znaczenie specjalnych stref ekonomicznych i ustawy o nowych inwestycjach w zmniejszaniu nierówności regionalnych w Polsce

Abstrakt

Celem artykułu jest ocena roli specjalnych stref ekonomicznych (SSE) oraz ustawy o wspieraniu nowych inwestycji (PSI) jako narzędzi zmniejszania dysproporcji regionalnych w Polsce. W opracowaniu przedstawiono analizę funkcjonowania SSE w latach 2004–2024 oraz efekty wprowadzenia PSI w 2018 roku, która rozszerzyła mechanizmy wsparcia inwestycji na cały kraj. W badaniu zastosowano analizę danych statystycznych oraz model enklaw P. Warra, umożliwiający ocenę efektywności ekonomicznej SSE w ujęciu regionalnym, z uwzględnieniem wartości inwestycji i efektów mnożnikowych w lokalnych gospodarkach. Wyniki badań wskazują, że SSE odegrały kluczową rolę w procesie restrukturyzacji gospodarki, przyciągając kapitał zagraniczny i generując miejsca pracy, szczególnie w regionach o silnej bazie przemysłowej. Jednocześnie analiza wykazała, że efekty funkcjonowania stref nie były równomierne – województwa wschodnie i północno-wschodnie w mniejszym stopniu korzystały z napływu inwestycji. Wprowadzenie PSI przyczyniło się do zwiększenia dostępności instrumentów wsparcia, w tym dla małych i średnich przedsiębiorstw, oraz do bardziej równomiernego rozmieszczenia inwestycji w kraju. Pomimo pozytywnych efektów, utrzymują się wyzwania związane z koncentracją kapitału w regionach rozwiniętych i potrzebą integracji polityki inwestycyjnej z celami zrównoważonego rozwoju. Wyniki analizy wskazują, że przyszła polityka wsparcia inwestycji powinna koncentrować się na projektach proinnowacyjnych i proekologicznych, wspierających spójność terytorialną Polski.