Rola przemysłu spożywczego w gospodarce Polski
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2020.4.5Słowa kluczowe:
przemysł spożywczy, przetwórstwo surowców rolniczych żywnościowych i nieżywnościowych, ekonomia branżyAbstrakt
Celem pracy było wskazanie roli przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce. W pracy przedstawiono analizę porównawczą w czasie, w możliwie najdłuższym horyzoncie czasowym ze względu na dostęp do danych. W pracy wykorzystano dane statystyczne opublikowane przez Główny Urząd Statystyczny i Eurostat. Wykorzystano także analizę porównawczą wielkości w przemyśle spożywczym do wielkości w przetwórstwie przemysłowym. Określając fizyczną dostępność żywności, którą zapewnia rolnictwo i przemysł spożywczy, wykorzystano bilanse rolnicze i obliczono wskaźnik samowystarczalności żywnościowej, czyli relację między produkcją krajową a zużyciem krajowym. Wykorzystano podejście podażowe zgodnie z teorią struktury branży. Potwierdza się zależność historyczna, że przemysł przetwórczy surowców rolnych częściej lokowany jest w centralnej i zachodniej części kraju. Produkcja sprzedana ponad 17 tys. podmiotów (243 mld) stanowi ponad 1/5 produkcji sprzedanej przetwórstwa przemysłowego. Co szósty pracownik przetwórstwa przemysłowego kraju jest zatrudniony w przemyśle spożywczym i ich liczba w ostatnich latach wzrasta (do 422,6 tys.). Pomimo spadku liczby przedsiębiorstw wartość sprzedaży ich produktów rośnie, na co wpływa m.in. rosnąca wielkość produkcji. Rośnie liczba i znaczenie dużych przedsiębiorstw. Choć stanowią niecałe 2%, to odpowiadają za prawie 56% wartości sprzedaży, zatrudniając 46% pracowników. W ostatnich latach pogłębia się zjawisko koncentracji przemysłu spożywczego. Stopień samowystarczalności żywnościowej jest w większości produktów zachowany. Poza kilkoma produktami zmniejsza się konsumpcja krajowa w sytuacji, gdy produkcja krajowa rośnie. Ograniczona chłonność rynku wewnętrznego, przy rosnącym imporcie, zmusza przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego do rozwijania eksportu.
Bibliografia
Bank Danych Lokalnych (2019). https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start (2019.12.08).
Briz, J., de Felipe, I. (2006). Innovation and tradition - the two basic instruments in SME to compete in EU food market. W: T. Sikora, A. Strada (red.), The food industry in Europe. Tradition and Innovation (s. 27–44). Kraków: Wydawnictwo AE w Krakowie.
Carree, M., Thurik, R. (1999). Industrial structure and economic growth. W: D. B. Audretsch, R. Thurik (red.), Innovation, Industry Evolution and Employment (s. 86–110). Cambridge: Cambridge University Press.
Chechelski, P. (2015). Ewolucja łańcucha żywnościowego. W: I. Szczepaniak, K. Firlej (red.), Przemysł spożywczy – makrootoczenie, inwestycje, ekspansja zagraniczna (s. 45–63). Kraków–Warszawa: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, IERiGŻ-PIB.
Dróżdż, J. (2016). Ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej przemysłu spożywczego w latach 2010–2014, Warszawa: IERiGŻ-PIB.
Eurostat (2019). https://ec.europa.eu/eurostat/data/database (2019.12.08).
Firlej, K. (2017). Przemysł spożywczy w Polsce. Nowa ścieżka rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gorynia, M. (1995). Mezoekonomia – modele samoregulacji branży. Ekonomista, 5, 815–837.
Gorynia, M., Jankowska, B., Maślak, E. (2000). Branża jako przedmiot badań w ekonomii. Gospodarka Narodowa, 3, 36–54.
Hamulczuk, M. (2014). Ryzyko cenowe a zmienność cen i relacji cenowych w rolnictwie. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 10(4), 54–67.
Jankowska, B. (2002). Branża jako mezosystem gospodarczy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 64, 233–243.
Kapusta, F. (2012). Agrobiznes. Warszawa: Difin.
Kapusta, F. (2017). Ewolucja bezpieczeństwa żywnościowego Polski i jej mieszkańców na początku XXI wieku. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1(350), 161–178. DOI: 10.5604/00441600.1233007.
Kijek, A. (2013). Ryzyko sektorowe przemysłu przetwórczego. Modelowanie i ocena. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kraciuk, J. (2008). Koncentracja produkcji w polskim przemyśle spożywczym. Problemy Rolnictwa Światowego, 15, 33–41.
Kwasek, M. (2015). Analiza bezpieczeństwa żywnościowego Polski. Warszawa: IERiGŻ-PIB.
Łopaciuk, W. (2019). Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi nr 49. Warszawa: IERiGŻ-PIB.
Makieła, Z. (2008). Przedsiębiorczość regionalna. Warszawa: Difin.
Mroczek, R. (2018). Pozycja przemysłu spożywczego w łańcuchu żywnościowym w Polsce na przełomie XX/XXI wieku. Problemy Rolnictwa Światowego, 18(4), 23–37. DOI: 10.22630/PRS.2018.18.4.94.
Rocznik Statystyczny Rolnictwa (2001). Warszawa: GUS.
Rocznik Statystyczny Rolnictwa i Obszarów Wiejskich (2007). Warszawa: GUS.
Rocznik Statystyczny Rolnictwa (2018). Warszawa: GUS.
Szczepaniak, I. (2009). Rola małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce (na przykładzie przemysłu spożywczego). Equilibrium, 2(1), 71–81.
Urban, S. (2014). Trzeci agregat agrobiznesu – przetwórstwo surowców rolniczych żywnościowych i nieżywnościowych. W: S. Urban (red.), Agrobiznes i biobiznes. Teoria i praktyka (s. 46–58). Wrocław: Wydawnictwo UE we Wrocławiu.
Woźniak, M. G. (2006). Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce a wzrost gospodarczy. Kraków: Wydawnictwo AE w Krakowie.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
