Zmiany zachowań konsumenckich w zakresie przeprowadzania transakcji gotówkowych i bezgotówkowych

Abstrakt

Współcześnie zachodzące zmiany polegające na informatyzacji życia codziennego dotykają każdej jego sfery. W szczególności dotyczy to świata finansów. Jeszcze do niedawna podstawową formą płatności były płatności gotówkowe, aktualnie w obrocie gospodarczym stanowią one tylko niewielką część wszystkich transkacji. Nawet w codziennych zakupach powszechnie wykorzystywane są już karty płatnicze, a pieniądz tradycyjny zostaje systematycznie wypierany przez pieniądz bezgotówkowy. Biorąc pod uwagę te spostrzeżenia, jako cel pracy postawiono rozpoznanie tempa zmian zachowań konsumenckich w zakresie korzystania z wybranych usług oferowanych przez sektor bankowy, tj. korzystania z bankomatów oraz korzystania z kart płatniczych. Pracę oparto na danych kwartalnych z okresu 2005 Q1–2020 Q1 udostępnianych przez Narodowy Bank Polski. W analizach badano tempo zachodzących zmian oraz ich rozkład sezonowy.
Z analizowanych danych wynika, że społeczeństwo coraz rzadziej korzysta z wypłaty gotówki z bankomatów, chociaż wypłacane są coraz większe kwoty. Fakt rzadszego korzystania z bankomatów powoduje ograniczenie ich liczby. Natomiast cały czas rozwija się rynek płatności bezgotówkowych. Ta forma charakteryzuje się najwyższą dynamiką wzrostu. Zachodzą także zmiany w zachowaniu sezonowym. Dzisiaj więcej transakcji przeprowadza się w drugich i trzecich kwartałach. Dość nieoczekiwanie zaobserwowano, że liczba transakcji w czwartych kwartałach ustępuje liczbietransakcji z drugich i trzecich kwartałów. Jednak niezmiennie najmniej transakcji przeprowadza się w pierwszych kwartałach. W zależności od instrumentu różnice sięgają dwóch do nawet dziesięciu punktów procentowych. Generalnie z badań wynika, że w sytuacji stabilnego rynku, rośnie zaufanie do pieniądza bezgotówkowego kosztem pieniądza gotówkowego. Jedynie w sytuacji kryzysowej, a w 2020 r. było to ogłoszenie pandemii, następuje nieco zwiększone zainteresowanie pieniądzem gotówkowym.