Modele dyskryminacyjne jako instrument oceny zagrożenia upadłością przedsiębiorstw
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2021.4.8Słowa kluczowe:
sprawozdawczość finansowa, kondycja finansowa, analiza dyskryminacyjnaAbstrakt
W Polsce zainteresowanie modelami dyskryminacyjnymi datuje się dopiero od 1994 roku (a zatem po upływie 26 lat od opublikowania założeń modelu E. Altmana). Celem przeprowadzonych badań była próba krytycznej oceny, w aspekcie metodycznym, zjawiska stosowania modeli dyskryminacyjnych w procedurze badania kondycji finansowej przedsiębiorstw W artykule pod[1]jęto także próbę oceny stanu badań w krajowej literaturze przedmiotu nad metodami dyskryminacyjnymi w ocenie kondycji finansowej oraz ryzyka upadłości przedsiębiorstw. W literaturze nadal dostrzegane jest przypisywanie metodom dyskryminacyjnym, w sposób nieuprawniony z metodycznego punktu widzenia, waloru ponadczasowej oraz sektorowej uniwersalności. Podjęto próbę zweryfikowania dwóch tez badawczych: częstotliwość wykorzystywania poszczególnych modeli dyskryminacyjnych w krajowej literaturze nie jest równoznaczna z hierarchią ich wiarygodności diagnostycznej oraz modele dyskryminacyjne nie posiadają waloru uniwersalności sektorowej. Krytycznie odniesiono się do licznych przypadków uproszczeń i błędów metodycznych występujących w krajowej literaturze przedmiotu. Badaniami objęto 132 polskie modele dyskryminacyjne których założenia metodyczne opublikowano w latach 1994–2020, jednakże dla 102 modeli populacja ucząca nie przekracza 100 podmiotów. Tylko w trzech badaniach liczba przedsiębiorstw była wyższa od tysiąca (i wahała się od 1353 do 11 000). Wykazano liczne błędy i uproszczenia metodyczne w próbach zastosowania tej metody, które obniżają wiarygodność diagnostyczną otrzymywanych wyników, a w skrajnych przypadkach nawet je dyskwalifikują. Wskazano także na paradoks, jak wykazały liczne badania, polskie przedsiębiorstwa nie stosują nowoczesnych metod prognozowania upadłości, lub czynią to sporadycznie. W badanej populacji 132 modeli dyskryminacyjnych najczęściej występuje wskaźnik bieżącej płynności (50 modeli), stopa zwrotu inwestycji (34), wskaźnik ogólnego zadłużenia (31), wskaźnik rotacji aktywów (29), wskaźnik sfinansowania aktywów kapitałem obrotowym (21) oraz wskaźnik sfinansowania zobowiązań nadwyżką finansową (20).
Bibliografia
Antczak, J. (2015). Wykorzystanie modeli dyskryminacyjnych w prognozie upadłości przedsiębiorstwa. Nowoczesne Systemy Zarządzania, 1, 275–290.
Bajon, S. (2018). Sprawozdawczość finansowa jako źródło wiedzy o zagrożeniu niewypłacalnością przedsiębiorstwa w kontekście ustawy prawo restrukturyzacyjne. Quar terly Journal, 4, 7–17.
Bellovary, J. L., Giacomino, D., Akers, M. (2007). A Review of Bankruptcy Prediction Studies: 1930 to Present, Journal of Financial Education, 1, 3–41.
Ćwiąkała-Małys, A., Łagowski P. (2017). Zastosowanie polskich modeli ostrożnościo wych do oceny kondycji finansowej publicznego szkolnictwa wyższego w Polsce. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 11/III, 283–296.
Ćwiąkała-Małys, A., Łagowski P. (2018). Zastosowanie modeli dyskryminacyjnych efektywności finansowej w przewidywaniu wypłacalności podmiotów leczniczych woje wództwa dolnośląskiego. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 12/I, 189–210.
Dębkowska, K. (2012). Modelowanie upadłości przedsiębiorstw przy wykorzystaniu metod dyskryminacji i regresji. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 242, 222–230.
Gołębiowski, G., Pląsek, A. (2018). Skuteczność wybranych modeli dyskryminacyjnych na przykładzie branży turystycznej. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, 164, 9–24.
Górka, Ł. (2010). Wykorzystanie planów finansowych w badaniu sprawozdań finansowych. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Finansów.
Gruszczyński, M. (2017). Błędy doboru próby w badaniach bankructw przedsiębiorstw. Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, 3, 22–29.
Grzegorzewska, E. (2016). Predictive bankruptcy models as a tool in evaluating the economic situation of furniture market in Poland. Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW, Forestry and Wood Technology, 94, 261–267.
Grzywnowicz, S. (2018). Rating przedsiębiorstw na bazie modeli wczesnego ostrzegania. Prakseologia i Zarządzanie, 1, 121–142.
Iwanowicz, T. (2017). Ocena założenia o kontynuacji działalności przedsiębiorstwa z punktu widzenia biegłych rewidentów. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 95, 9–29.
Iwanowicz, T. (2018). Empiryczna weryfikacja hipotezy o przenośności modelu Altmana na warunki polskiej gospodarki oraz uniwersalności sektorowej modeli. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 96, 63–80.
Jagiełło, R. (2013). Analiza dyskryminacyjna i regresja logistyczna w procesie oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstw. Warszawa: NBP.
Janik, K. (2018). Bankructwo czy stabilność rynkowa – analiza wybranych polskich modeli dyskryminacyjnych na przykładzie spółki Alma Market SA. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie, 29, 235–248.
Jonas, K., Pilch, B. (2020). Analiza finansowa w ocenie kondycji finansowej klubów piłkarskich na przykładzie wybranych klubów Ekstraklasy. Zeszyty Naukowe Uniwersy tetu Ekonomicznego w Krakowie, 2, 61–79.
Juszczyk, S., Balina, R. (2014). Prognozowanie zagrożenia bankructwem przedsiębiorstw w wybranych branżach. Ekonomista, 1, 67–95.
Kisielińska, J. (2016). Skuteczność modeli upadłości przedsiębiorstw. Economic and Regional Studies, 9, 5–17.
Kisielińska, J., Waszkowski, A. (2015). Zagregowana ocena kondycji finansowej przedsiębiorstw z wykorzystaniem polskich modeli upadłości. Ekonomista, 5, 679–692.
Kitowski, J. (2011). Metodyczne aspekty pomiaru cyklu konwersji gotówki w przedsiębiorstwie. Zeszyty Naukowe SGGW. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 88, 41–57.
Kitowski, J. (2015). Metody dyskryminacyjne jako instrument oceny zagrożenia upadłością przedsiębiorstwa, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Kitowski, J. (2017). Stan badań nad wiarygodnością diagnostyczną modeli dyskrymi nacyjnych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, LI/5, 179–188. DOI: 10.17951/h.2017.51.5.179.
Kitowski, J. (2018). Krytyczna analiza stosowania metody Edwarda Altmana w badaniu sprawozdań finansowych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocła wiu, 513, 205–212.
Kopczyński, P. (2017). Metody prognozowania upadłości wykorzystywane w praktyce przez polskie przedsiębiorstwa – wyniki badań ankietowych. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 89, 95–132.
Kopiński, A., Porębski, D. (2015). Próba wykorzystania modeli dyskryminacyjnych w ana lizie finansowej SPZOZ. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 74/2, 459–469.
Korol, T. (2010). Systemy ostrzegania przedsiębiorstw przed ryzykiem upadłości. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer.
Kumor, I. (2016). Identyfikacja i klasyfikacja zjawisk zagrażających kontynuacji działalności i ich ujęcie sprawozdawczej. Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, 2/2, 449–456.
Lichota, W. (2020). The comparative analysis of the prediction effectiveness of selected discriminant analysis models. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekono micznej w Tarnowie, 4, 27–36.
Mączyńska, E., Zawadzki, M. (2006). Dyskryminacyjne modele predykcji upadłości przedsiębiorstw. Ekonomista, 2, 205–235.
Piątek, E., Konat-Staniek, M. (2017). Metody identyfikacji niewypłacalności i ocena za grożenia bankructwem. Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, 4/1, 375–382.
Pitera, R. (2018). Ocena wiarygodności wybranych modeli wczesnego ostrzegania w badaniu kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekono micznego we Wrocławiu, 514, 342–354.
Szeszo-Skorek, M. (2020). Ocena skuteczności modeli dyskryminacyjnych w prognozowaniu upadłości polskich sieci marketów i delikatesów. W: Destruktory i kreatory wartości na poziomie sektora, przedsiębiorstwa, produktu i usługi (s. 133–146). Rzeszów–London–Szczecin: Wyd. IVG. ISBN PL (IVG) 978-83-62062-91-1 eBook.
Tomczak, S., Radosiński, E. (2017). The effectiveness of discriminant models based on the example of the manufacturing sector. Operations Research and Decisions, 3, 81–97. DOI: 10.5277/ord170306.
Upadłości i restrukturyzacje w Polsce. (2017). Warszawa: PwC.
Więckowski, J. (1980). Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie przemysłowym. Warszawa: PWE.
Zielińska-Sitkiewicz, M. (2014). Application of Multivariate Discriminant Analysis for Prediction of Bankruptcy of Selected Construction and Development Companies. Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 2, 261–272.
Zielińska-Sitkiewicz, M. (2016). Zastosowanie metod wielowymiarowej analizy dyskryminacyjnej do prognozowania upadłości wybranych spółek sektora spożywczego. Zeszyty Naukowe SGGW. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 113, 117–129.
Zygmunt, A., Szewczyk, M. (2013). Zastosowanie modeli dyskryminacyjnych jako narzędzia umożliwiającego wspomaganie procesu dywersyfikacji ryzyka inwestycyjnego w akcje. Nauki o Finansach, 1, 115–127.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
