Zasady określania zdolności podatkowej przedsiębiorców w podatkach dochodowych
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2022.2.9Słowa kluczowe:
podatki dochodowe, przedsiębiorcy, zdolność podatkowaAbstrakt
W artykule zostały przedstawione zagadnienia problemowe związane z zasadami określania zdolności podatkowej przedsiębiorców w podatkach dochodowych, zarówno w aspekcie krajowym, jak i międzynarodowym, z uwzględnieniem obecnie obowiązujących rozwiązań, jak i pewnych propozycji zmian. Cel artykułu stanowiła wieloaspektowa analiza teoretycznoprawna problematyki w tym zakresie, tak aby móc ocenić adekwatność obecnych zasad do prawidłowej realizacji tej koncepcji, ustalić główne problemy i określić możliwe kierunki poszukiwania ich rozwiązań. Hipoteza badawcza zakładała bowiem, iż obecne zasady określania zdolności podatkowej przedsiębiorców w podatkach dochodowych w wielu aspektach są nieadekwatne do prawidłowej realizacji koncepcji zdolności podatkowej i powinny ulec stosownej modyfikacji. Analiza została przeprowadzona z użyciem metody dogmatycznej i prawno-porównawczej. Wynika z niej, iż rzeczywiście w wielu aspektach obecne zasady określania zdolności podatkowej przedsiębiorców w podatkach dochodowych nie zapewniają prawidłowej realizacji zasady zdolności podatkowej oraz związanych z nią fundamentalnych zasad sprawiedliwości i neutralności opodatkowania. Dotyczy to w szczególności odstępowania od ustalania dochodu na rzecz opodatkowania przychodu, zróżnicowania zasad pomiaru wyniku podatkowego czy niedostosowania obowiązujących zasad do współczesnej rzeczywistości prowadzenia działalność gospodarczej w warunkach zglobalizowanej gospodarki cyfrowej. Niektóre problemy mogą zostać rozwiązane w wyniku wdrożenia kompleksowych rozwiązań wypracowanych na forum międzynarodowym w ramach OECD i w UE. W założeniach tych międzynarodowych projektów podatkowych fundamentalną kategorią w kontekście ustalania wyniku podatkowego jest wynik finansowy, co w połączeniu z narastającym rozwojem norm prawa podatkowego ukierunkowanych na minimalizowanie zjawisk unikania i uchylania się od opodatkowania lub optymalizacji podatkowej, powoduje, iż wydaje się potencjalnie coraz bardziej możliwe określanie zdolności podatkowej przedsiębiorców w podatkach dochodowych poprzez naturalny jej miernik, jakim jest wynik finansowy z prowadzonej działalności (odpowiednio skorygowany dla celów podatkowych), co najlepiej oddawałoby istotę koncepcji ekonomicznego źródła opodatkowania w ramach zasady zdolności podatkowej.
Bibliografia
Álamo Cerrillo, R. (2020). La tributación de los servicios digitales. Aplicación del principio de neutralidad o suficiencia? W: M.Á. Collado Yurrita, L.M. Romero Flor (red.), Tributación de la economía digital (s. 177–196). Barcelona: Atelier.
BEPS 2015, Final Reports. Pobrane z: https://www.oecd.org/tax/beps-2015-final-reports.htm (2022.06.08).
Bielen, P. (2006). International Accounting Standards/International Financial Reporting Standards and Corporate Tax Base Design, Jean Monnet Conference „Tax Compliance Costs for Companies in an Enlarged European Community”, 6–9.7.2006, Rust, Austria.
Bitner, M., Chojna-Duch, E., Chowaniec, J., Grzybowski, M., Karwat, P., Kornberger-Sokołowska, E., Lachowicz, M., Litwińczuk, H., Modzelewski W., Radzikowski, K., Ślifirczyk, M., Supera-Markowska, M., Tetłak, K., Waluga, M. (2017). Prawo finansowe. Prawo finansów publicznych. Prawo podatkowe. Prawo bankowe. Warszawa: Wolters Kluwer.
Calabrese, M. (2019). Taxation of the Digital Economy: A New Dawn for Multilateralism and Mutual Recognition. W: P. Pistone, D. Weber (red.), Taxing the Digital Economy. The EU Proposals and Other Insights (s. 71–88). Amsterdam: IBFD.
Collado Yurrita, M.Á., González, S.M. (2018). Principios constitucionales del Derecho Collado Yurrita M.Á. Financiero: principios materiales. W: M.Á. Collado Yurrita, G.M. Luchena Mozo (red.), Derecho financiero y tributario. Parte general (s. 109–140). Barcelona: Atelier.
Commission of the European Communities. (1992). Conclusions and recommendations of the Committee of independent experts on company taxation, Luxembourg.
Communication from the Commission to the Council, the European Parliament and the European Economic and Social Committee. (2003). An Internal Market without company tax obstacles: achievements, ongoing initiatives and remaining challenges. COM (2003) 726 final, Brussels, 24.11.2003.
Desai, M., Hines, Jr. J. (2003). Economic Foundations of International Tax Rules. A paper prepared for the American Tax Policy Institute, Washington. Pobrane z: http://www.americantaxpolicyinstitute.org/wp-content/uploads/2017/02/econimic_foundation_internal.pdf (2022.06.08).
Drozdowski, E.K. (2018). Zasada zdolności płatniczej a polski system podatkowy. Poznań: Wyd. Naukowe UAM.
Dyrektywa z projektu zawartego w dokumencie Prezydencji Rady UE z 6 czerwca 2019 r. Proposal for a Council Directive on a Common Corporate Tax Base (CCTB) . State of play. 9676/19, FISC 278 ECOFIN 518.
Dyrektywa Rady (UE) 2018/822 z 25.05.2018 r. zmieniająca Dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (Dz. Urz. UE Nr L 139 z 5.06.2018, s. 1).
European Commission (2004). Common Consolidated Corporate Tax Base Working Group (CCCTB WG). General Tax Principles, CCCTB_WP_001Rev1_doc_en, Brussels, 10.12.2004.
European Commission (2005). Summary record of the meeting of the Common Consolidated Corporate Tax Base Working Group, CCCTB_WP_005_doc_en, Brussels, 21.01.2005.
Gajl, N. (1992). Teorie podatkowe w świecie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gomułowicz, A. (1998). Postulat sprawiedliwości podatkowej a prawodawstwo podatkowe. W: B. Brzeziński, J. Głuchowski, C. Kosikowski, R. Mastalski (red.), Księga pamiątkowa ku czci profesora Apoloniusza Kosteckiego. Studia z dziedziny prawa podatkowego. Toruń: TNOiK „Dom Organizatora”
Gomułowicz, A. (2001). Zasada sprawiedliwości podatkowej. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
Gomułowicz, A. (2003). Zasada sprawiedliwości podatkowej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego: aspekt materialny. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
Gomułowicz, A., Małecki, J. (2013). Podatki i prawo podatkowe. Warszawa: LexisNexis.
Kofler, G., Mayr, G., Schlager, C. (2017). Taxation of the Digital Economy: “Quick Fixes” or Long-Term Solution? European Taxation, 57(12), 523–532.
Kofler, G., Mayr, G., Schlager, Ch. (2018). Taxation of the Digital Economy: A Pragmatic Approach to Short-Term Measures, European Taxation, 4, 123–129.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady (2018). Czas ustanowić nowoczesne, sprawiedliwe i skuteczne normy opodatkowania gospodarki cyfrowej. COM (2018) 146 final, Bruksela, 21.03.2018.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady (2021). Opodatkowanie działalności gospodarczej w XXI wieku. COM (2021) 251 final, Bruksela, 18.05.2021.
Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (2006). Realizacja wspólnotowego programu lizbońskiego: Dotychczasowe postępy i kolejne kroki ku ustanowieniu wspólnej jednolitej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB). COM (2006) 157 wersja ostateczna, Bruksela, 5.04.2006.
Konstytucja Hiszpanii (B.O.E. nr 311 z 29.12.1978 r. ze zm.).
Kudert, S., Jamroży, M. (2007). Optymalizacja opodatkowania dochodów przedsiębiorców. Warszawa: Wolters Kluwer.
Ley 27/2014, de 27 de noviembre, del Impuesto sobre Sociedades (B.O.E. nr 288, z 28.11.2014 r., ze zm.).
Ley 35/2006, de 28 de noviembre, del Impuesto sobre la Renta de las Personas Físicas y de modificación parcial de las leyes de los Impuestos sobre Sociedades, sobre la Renta de no Residentes y sobre el Patrimonio (B.O.E. nr 285, z 29.11.2006 r., ze zm.).
Ley 4/2020, de 15 de octubre, del Impuesto sobre Determinados Servicios Digitales (B.O.E. nr 274, z 16.10.2020 r.).
Litwińczuk, H. (1995). Prawo bilansowe. Warszawa: Wydawnictwo KIK Konieczny i Kruszewski.
Modzelewski, W., Bielawny, J. (red.). (2005). Materialne prawo podatkowe. Warszawa: Instytut Studiów Podatkowych.
OECD. (2013). Addressing Base Erosion and Profit Shifting, Paris. Pobrane z: https://www.oecd-ilibrary.org/taxation/addressing-base-erosion-and-profit-shifting_9789264192744-en (2022.06.08).
OECD. (2015). Mandatory Disclosure Rules, Action 12–2015 Final Report, Paris. Pobrane z: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264241442-en.pdf?expires=1587034600&id=id&accname=guest&checksum=98FBCCB1D3AC88F4B8E3C97DF0C787A (2022.06.08).
OECD/G20. (2021). Base Erosion and Profit Shifting Project, Statement on a Two-Pillar Solution to Address the Tax Challenges Arising From the Digitalisation of the Economy, 1.7.2021. Pobrane z: https://www.oecd.org/tax/beps/statement-on-a-two--pillar-solution-to-address-the-tax-challenges-arising-from-the-digitalisation-of-the--economy-july-2021.pdf (2022.06.08).
Olbert, M., Spengel, Ch. (2017). International Taxation in the Digital Economy: Challenge Accepted? World Taxation Journal, 9(1).
Orłowski, J. (2013). Konstytucyjna zasada powszechności opodatkowania – wybrane zagadnienia. Studia Prawnoustrojowe, 22, 81–100.
Prezydencja Rady UE. Proposal for a Council Directive on a Common Corporate TaxBase (CCTB). State of play, 9676/19, FISC 278 ECOFIN 518.
Rozporządzenie (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 lipca 2022 r.w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości (Dz. Urz. UEL nr 243, 11.09.2002 r., s. 1).
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (druk nr 642 z 30.9.2020 r.).
Schön, W. (2004). International Accounting Standards – A „Starting Point” for a Common European Tax Base? European Taxation, 44(10), 426–440.
Schön, W. (2018). Ten Questions about Why and How to Tax the Digitalized Economy. Working Paper of the Max Planck Institute for Tax Law and Public Finance, 2017-11, 1–31. DOI:10.2139/ssrn.3091496.
Summary Report on the results of the DG Taxation and Customs Union open consultation on The application of International Accounting Standards (IAS) in 2005 and the implications for the introduction of a consolidated tax base for companies’ EU-wide activities. Pobrane z: https://ec.europa.eu/taxation_customs/system/files/2016-09/ias_summary_en.pdf (2022.06.08).
Supera-Markowska, M. (2010). Wspólna skonsolidowana podstawa opodatkowania jako koncepcja harmonizacji opodatkowania korporacyjnego w UE. Warszawa: C.H.Beck.
Supera-Markowska, M. (2011–2012). Projekt dyrektywy w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB) – analiza zaproponowanych regulacji i ich znaczenie dla polskiego podatnika, cz. 1–5, Przegląd Podatkowy, 2011/9, 2011/11, 2012/2, 2012/5, 2012/10.
Supera-Markowska, M. (2019). Możliwości zbliżenia zasad ustalania wyniku podatkowego i bilansowego. W: A. Kaźmierczyk, A. Franczak (red.), Prawo podatkowe w systemie prawa, Międzygałęziowe związki norm i instytucji prawnych (s. 481–492). Warszawa: Wolters Kluwer.
Supera-Markowska, M. (2020). Mandatory Disclosure Rules – doświadczenia wybranychpaństw w zakresie obowiązkowego raportowania schematów podatkowych i wnioski dla Polski. W: A. Gorgol (red.), Teoretyczne i praktyczne aspekty prawa finansowego Problemy, koncepcje, wyzwania i rozwiązania (s. 543–554). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Supera-Markowska, M. (2021). Hiszpański podatek od usług cyfrowych – przyczynek do dalszej dyskusji o wyzwaniach podatkowych gospodarki cyfrowej. Doradztwo Podatkowe. Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych, 2, 44–51. DOI: 10.5604/01.3001.0014.7764.
Supera-Markowska, M. (2021). Podatek od usług cyfrowych – geneza, założenia i dalsze wyzwania. W: M. Bitner (red.), Problemy finansów i prawa finansowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Elżbiecie Chojna-Duch (s. 293–314). Warszawa: Presscom.
Supera-Markowska, M. (2022). Rachunkowość – aspekty prawne i podatkowe. Warszawa: Wolters Kluwer.
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1128 ze zm.).
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1800 ze zm.).
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 217 ze zm.).
Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1993 ze zm.).
Ustawa z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 2193 ze zm.).
Ustawa z dnia 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2123).
Wniosek Dyrektywa Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od usług cyfrowych pobieranego od przychodów wynikających ze świadczenia niektórych usług cyfrowych. COM (2018) 148 final, Bruksela, 21.3.2018.
Wniosek Dyrektywa Rady w sprawie wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych. COM (2016) 685 final, Strasburg, 25.10.2016.
Wniosek Dyrektywa Rady w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB). KOM (2011) 121 wersja ostateczna/2, Bruksela, 3.10.2011.
Wyrzykowski, W. (2003). Wynik bilansowy a dochód podatkowy w okresie transformacji systemowej. Gdańsk: Scientific Publishing Group.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
