Rola programów współpracy transgranicznej w rozwoju społeczno-gospodarczym obszarów przygranicznych w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.15584/nsawg.2023.2.6Słowa kluczowe:
obszary przygraniczne, wskaźnik Perkala, dysproporcje rozwojoweAbstrakt
W niniejszym artykule podjęto próbę oceny znaczenia wspierania obszarów przygranicznych funduszami Unii Europejskiej w ramach programów współpracy transgranicznej, w tym zwłaszcza z punktu widzenia zmniejszania dysproporcji rozwojowych między obszarami objętymi i nieobjętymi programami transgranicznymi w Polsce. Przedstawiono główne założenia współpracy transgranicznej. Scharakteryzowano także i porównano cele programów operacyjnych, na podstawie których prowadzona jest współpraca transgraniczna w Polsce w okresie programowania 2007–2013 i 2014–2020 w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna. Narzędziem wykorzystanym do oceny rozwoju społeczno-gospodarczego był wskaźnik Perkala. Obliczono go dla lat 2007, 2014 i 2020 dla 10 województw przygranicznych. Dobór zmiennych do modelu był celowy i ograniczony dostępnością do wiarygodnych danych. Do głównych źródeł danych należy zaliczyć bazę danych prowadzoną przez Komisję Europejską oraz Główny Urząd Statystyczny w Warszawie. Z badań wynika, że relatywnie najsłabiej rozwinięte są obszary przygraniczne w Polsce Wschodniej, natomiast najwyższy poziom rozwoju mają obszary nadmorskie. W latach 2007–2020 tylko w niewielkim stopniu zmniejszyły się dysproporcje rozwojowe między terenami przygranicznymi w Polsce. Główny wniosek z badań sprowadza się do stwierdzenia, że poziom rozwoju obszarów przygranicznych jest mocno powiązany z cechami ekonomicznymi i społecznymi regionów (województw), do których należą te obszary. Mniejsze znaczenie miało natomiast w badanym okresie wsparcie środkami finansowymi Unii Europejskiej, adresowanymi do obszarów przygranicznych w ramach programów współpracy transgranicznej.
Bibliografia
Bański, J., Dobrowolski, J., Flaga, M., Janicki, W., Wesołowska, M. (2010). Wpływ granicy państwowej na kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego wschodniej części województwa lubelskiego. Studia Obszarów Wiejskich, 21, 1–165.
Dołzbłasz, S., Raczyk, A. (2010). Współpraca transgraniczna w Polsce po akcesji do UE. Warszawa: Wolters Kluwer.
Euroregiony na granicach Polski 2007. (2007). Wrocław: Urząd Statystyczny we Wrocławiu.
Euroregiony w Polsce. Pobrane z: https://euroregion-silesia.pl/index,euroregiony-w-polsce,1.html (2022.07.19).
Giełda, M. (2015). Współpraca transgraniczna prowadzona w Unii Europejskiej na podstawie programów operacyjnych realizowanych w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej. W: R. Kusiak-Winter (red.), Współpraca transgraniczna w administracji publicznej (s. 121–139). Wrocław: Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.
Greta, M. (2013). Euroregiony polskie w procesie integracji europejskiej oraz w przezwyciężaniu peryferyjności i dysproporcji regionalnych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: 10.18778/7525-852-3.
GUS – Bank Danych Lokalnych. Pobrane z: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start (2022.07.28).
Gwizdała, J.P. (2015). Euroregiony jako forma współpracy transgranicznej w Europie. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 2 (74), 449–458.
Interreg A – Współpraca transgraniczna. Pobrane z: https://ec.europa.eu/regional_policy/ en/policy/cooperation/european-territorial/cross-border/#5 (2022.07.28).
Jankowska-Ambroziak, E. (2018). Przestrzenne zróżnicowanie współpracy transgranicznej w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 527, 129–139.
Jezierska-Thöle, A., Kluba, M. (2011). Modele rozwoju demograficznego obszarów wiejskich w polsko-niemieckiej strefie przygranicznej. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 13 (3), 99–104.
Kober, M. (2017). Metodologiczne aspekty konstrukcji miar agregatowych w analizie zjawisk wielowymiarowych. Podręcznik tworzenia wskaźników złożonych: metodologia i poradnik użytkownika OECD. Rzeszowskie Studia Socjologiczne, 9, 9–39.
Komornicki, T., Wiśniewski, R., Miszczuk, A. (2019). Delimitacja przygranicznych obszarów problemowych. Przegląd Geograficzny, 91 (4), 467–486. DOI:10.7163/PrzG.2019.4.2.
Konecka-Szydłowska, B., Kulczyńska, K. (2012). Różnorodność w jedności. Przykład miast powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Studia Miejskie, 5, 129–143.
Kusiak-Winter, R. (2011). Współpraca transgraniczna gmin Polski i Niemiec. Studium administracyjnoprawne. Wrocław: Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.
Latocha, A. (2010). Współczesne zmiany kulturowo-przyrodnicze obszarów pogranicza na przykładzie Sudetów. Problemy Ekologii Krajobrazu, 26, 181–194.
Lechwar, M. (2012). Instytucjonalny wymiar współpracy transgranicznej w regionie podkarpackim. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 26, 168–179.
Liszka, M., Sołek, K. (2015). Perspektywy rozwoju współpracy transgranicznej na przykładzie Рodkarpacia. W: A. Zadoia (red.), Europejska integracja Ukrainy i problemy makroekonomii (s. 101–108). Dniepr, Ukraina: Uniwersytet Alfreda Nobla.
Małkowska, A. (2015). Ocena rozwoju obszaru przygranicznego na przykładzie województwa zachodniopomorskiego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 401, 275–284. DOI: 10.15611/pn.2015.401.25.
Małkowski, A. (2015). Konkurencyjność regionalna obszarów przygranicznych na przykładzie rozwoju Polski Wschodniej. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 16 (4.1), 131–146.
Mitela-Grzybek, A. (2013). Kierunki rozwoju polityki spójności i polityki regionalnej – Europejska Współpraca Terytorialna. Studia Administracyjne, 5, 323–340.
Mizak, A. (2021). Wydatki budżetowe miast wojewódzkich a jakość życia ich mieszkańców. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 65, 224–237. DOI: 10.15584/nsawg.2021.1.13.
Młodak, A. (2006). Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej. Warszawa: Difin.
Perkowski, M. (2010). Współpraca transgraniczna. Aspekty prawno-ekonomiczne. Białystok: Wydawnictwo Fundacja Prawo i Partnerstwo.
Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa. Pobrane z: https://www.ewt.gov.pl/strony/o-programach/przeczytaj-o-programach/ oraz poszczególne programy współpracy transgranicznej (2022.07.28).
Raczyk, A., Dołzbłasz, S., Leśniak-Johann, M. (2012). Relacje współpracy i konkurencji na pograniczu polsko-niemieckim. Wrocław: Wydawnictwo Gaskor.
Radek, R. (2011). Znaczenie współpracy transgranicznej w rozwoju społeczności lokalnych i regionalnych polskiego pogranicza. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Stańczyk, E. (2022). Transgraniczność Dolnego Śląska w ujęciu statystycznym. W: E. Czapiewski, I. Ładysz, R. Nowakowski (red.), Wyzwania i uwarunkowania współ¬pracy transgranicznej Dolnego Śląska (s. 303–336). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Strahl, D. (2006). Metody oceny rozwoju regionalnego. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu.
Szewczak, M., Wieczorek, I. (2018). Współpraca międzynarodowa miast polskich. Doświadczenia JST. Łódź: Wydawnictwo Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego.
Wakuła, M. (2017). Regionalne zróżnicowanie rozwoju gospodarczego w Polsce. W: M. Cisek, B. Suchodolski (red.), Determinanty i wyznaczniki ekonomiczno-społecznego rozwoju regionów (s. 127–138). Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
Zabielska, I. (2013). Transgraniczna współpraca regionów. W: R. Kisiel, M. Wojarska (red.), Wybrane aspekty rozwoju regionalnego (s. 46–74). Olsztyn: Wydawnictwo Fundacja „Wspieranie i Promocja Przedsiębiorczości na Warmii i Mazurach”.
Zaucha, J., Brodzicki, T., Ciołek, D., Komornicki, T., Mogiła, Z., Szlachta, J., Zaleski, J. (2015). Terytorialny wymiar wzrostu i rozwoju. Warszawa: Difin.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Uniwersytet Rzeszowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
