Porządek instytucjonalny welfare state i jego dekompozycja. Perspektywa podejścia regulacyjnego

Abstrakt

W artykule przyjęto perspektywę francuskiej szkoły regulacji, która szczególną rolę w kształtowaniu warunków trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego przypisuje formom instytucjonalnym. Podstawowe formy instytucjonalne odnoszą się do stosunków płacowych, konkurencji, roli państwa, systemu monetarnego oraz integracji z systemem międzynarodowym. Celem artykułu jest wyjaśnienie warunków, które pozwoliły na ukształtowanie welfare state, a także przyczyn jego kryzysu z perspektywy podejścia regulacyjnego. Przyjęta w artykule teza badawcza zakłada, że fundamentem tradycyjnego welfare state był sprzyjający układ instytucjonalny, w którym najważniejszą rolę odgrywały stosunki płacowe; zmiany, jakie się dokonały od końca lat 60. XX w. w formach instytucjonalnych uniemożliwiły realizację zasad państwa dobrobytu i doprowadziły do ukształtowania się państwa promującego innowacyjność i konkurencyjność. W artykule wykazano, iż w ujęciu regulacjonistów sukces welfare state był efektem korzystnego układu instytucjonalnego zdeterminowanego przez stosunki płacowe gwarantujące stabilność kompromisu płacowego, silną interwencję państwa z szeroką redystrybucją społeczną, ekspansywną politykę pieniężną, konkurencję realizowaną na poziomie narodowym, w stabilnym otoczeniu międzynarodowym, ale w warunkach słabego otwarcia gospodarek. Przeobrażenia związane z procesem globalizacji, umiędzynarodowienia i pogłębiania konkurencyjności podważyły mechanizm fordowski gwarantujący dynamiczny wzrost i partycypację pracowników w podziale zysków produkcyjnych. Stosunki płacowe znalazły się pod presją pozostałych form instytucjonalnych, zwłaszcza konkurencji, a w latach 90. systemu finansowego. Pod wpływem zmian w porządku instytucjonalnym państwo ewoluowało od welfare state do państwa promującego innowacje, nowe technologie i przedsiębiorczego innowatora.